امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi یک فناوری مالی جدید هستند که از دفاتر توزیع‌شده و امن، مشابه آنچه در ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود، بهره می‌برند و امکانات متنوعی را ارائه می‌دهند. در این بازارها قوانین مربوط به بانک‌ها و کارگزاری‌ها به چالش کشیده می‌شود DeFi این امکان را فراهم می‌کند که افراد بدون واسطه معاملات همتای به همتای قوی‌تری را انجام دهند و مستقیما به سرمایه و خدمات مالی دسترسی پیدا کنند.
چگونگی عملکرد امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi از طریق شبکه‌های مالی همتا به همتا از پروتکل‌های امنیتی، ارتباطات، نرم‌افزارها و پیشرفت‌های سخت‌افزاری بهره می‌برد. این سیستم واسطه‌هایی همچون بانک‌ها و سایر شرکت‌های خدمات مالی را حذف می‌کند. در سیستم مالی فعلی، واسطه‌ها مانند بانک‌ها و موسسات مالی از کسب‌وکارها و مشتریان برای ارائه خدماتشان هزینه دریافت می‌کنند و این روش تنها راهی است که سیستم می‌تواند کار کند. DeFi از فناوری بلاکچین بهره می‌برد تا نیاز به این واسطه‌ها را کاهش دهد و به افراد اجازه دهد که به صورت مستقیم و بدون نیاز به واسطه با یکدیگر معامله کنند.
بلاکچین
بلاکچین یک سیستم پایگاه داده توزیع‌شده و امن است. در این سیستم، معاملات در بلوک‌ها ثبت می‌شوند و از طریق فرآیندهای خودکار مورد تأیید قرار می‌گیرند. پس از تأیید یک معامله بلوک مربوطه بسته و رمزگذاری می‌شود؛ سپس یک بلوک جدید با اطلاعات بلوک قبلی و معاملات جدید ایجاد می‌شود.
بلوک‌ها به واسطه اطلاعات موجود در هر بلوک جدید به یکدیگر متصل می‌شوند، به همین دلیل به آن زنجیره بلوکی یا بلاکچین گفته می‌شود. از آنجایی که اطلاعات موجود در بلوک‌های قبلی نمی‌توانند بدون تأثیرگذاری بر بلوک‌های بعدی تغییر کنند، امکان تغییر داده‌های بلاکچین وجود ندارد. این ویژگی به همراه دیگر پروتکل‌های امنیتی، امنیت بلاکچین را تضمین می‌کند.
افراد با استفاده از برنامه‌هایی به نام کیف پول (Wallets) که اطلاعات را به بلاکچین ارسال می‌کنند، می‌توانند کلیدهای خصوصی داشته باشند که مانند رمز عبور عمل می‌کنند و دسترسی به توکن‌ها یا ارزهای دیجیتالی که ارزش مالی دارند را فراهم می‌کنند. انتقال مالکیت توکن‌ها از طریق ارسال مقداری توکن به یک شخص دیگر انجام می‌شود. کیف پول دریافت‌کننده یک کلید خصوصی جدید تولید می‌کند که مالکیت توکن‌ها را ایمن می کند. طراحی بلاکچین به گونه‌ای است که از بازگشت یا لغو این انتقالات جلوگیری می‌کند.
برنامه‌ها
برنامه‌های DeFi به طور ویژه برای تعامل با بلاکچین طراحی شده‌اند و با برنامه نویسی دیفای میتوان آنها را ایجاد کرد و به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها از پول خود برای خرید، وام‌گیری، اهدای هدایا، معاملات و سایر فعالیت‌های مالی استفاده کنند. این برنامه‌ها نرم‌افزارهایی هستند که روی دستگاه‌هایی مثل کامپیوتر شخصی، تبلت یا گوشی هوشمند نصب می‌شوند و نیاز به دانش فنی عمیق برای استفاده از خط فرمان یا ترمینال را از بین می‌برند.
این برنامه‌ها با ارائه یک واسط کاربری ساده و کارآمد، امکان انجام خودکار معاملات بین کاربران را فراهم می‌کنند و به آنها گزینه‌های مختلف مالی برای انتخاب ارائه می‌دهند. برای مثال اگر شما قصد دارید به کسی وام بدهید و از او تضمین دریافت کنید، می‌توانید از طریق رابط کاربری گزینه مورد نظر را انتخاب کنید و شرایطی مانند نرخ بهره و تضمین را وارد کنید. به همین ترتیب اگر به وام نیاز دارید، می‌توانید به دنبال ارائه‌دهندگانی بگردید که ممکن است از بانک‌های سنتی گرفته تا افراد حقیقی باشند و پس از توافق بر سر شرایط، وام را دریافت کنید.
برخی از این برنامه‌ها به شما این امکان را می‌دهند که نیازهای خود را وارد کنید و سپس شما را با کاربرانی که خدمات مشابهی ارائه می‌دهند، متصل می‌کنند. با توجه به اینکه بلاکچین یک شبکه جهانی است، شما می‌توانید خدمات مالی را به هر نقطه‌ای از جهان ارائه دهید یا از هر جای دنیا دریافت کنید.
با این حال DeFi به طور کامل ناشناس نیست. هرچند که معاملات بدون ذکر نام واقعی فرد انجام می‌شوند اما افرادی که دانش کافی دارند می‌توانند این معاملات را ردیابی کنند. این شامل دولت‌ها و نهادهای قانونی نیز می‌شود که در برخی موارد برای حفاظت از منافع مالی افراد و جلوگیری از فعالیت‌های غیرقانونی نیاز به ردیابی دارند.
اهداف امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
معاملات مالی همتا به همتا (P2P) یکی از اصول کلیدی امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) است، جایی که دو نفر بدون واسطه به تبادل ارزهای دیجیتال برای خرید کالاها یا خدمات می‌پردازند.
مزایای امور مالی غیرمتمرکز عبارتند از:
دسترسی جهانی: هر فردی که به اینترنت دسترسی داشته باشد، می‌تواند به پلتفرم‌های DeFi متصل شود و معاملات را بدون توجه به موقعیت جغرافیایی انجام دهد.
کارمزدهای پایین و بهره‌های بالا: در DeFi طرفین می‌توانند مستقیماً با یکدیگر درباره نرخ‌های بهره مذاکره کنند و از طریق شبکه‌های غیرمتمرکز، ارزهای دیجیتال یا پول قرض دهند.
امنیت و شفافیت: قراردادهای هوشمند که در بلاکچین منتشر می‌شوند و سوابق معاملات برای همه قابل مشاهده است اما اطلاعات شخصی شما را فاش نمی‌کنند. بلاکچینها غیرقابل تغییر هستند، به این معنا که سوابق آنها نمی‌تواند دستکاری شود.
استقلال از مؤسسات مالی: پلتفرم‌های DeFi بدون وابستگی به بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی متمرکز عمل می‌کنند. این ماهیت غیرمتمرکز پروتکل‌های DeFi هزینه‌ها و نیاز به مدیریت خدمات مالی را کاهش می‌دهد.
این مزایا باعث می‌شوند تا DeFi به عنوان یک راهکار نوآورانه در دنیای مالی مطرح شود و امکان دسترسی بیشتری به خدمات مالی برای افراد فراهم کند.
مثالی از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به هر نوع نرم‌افزار یا برنامه‌ای اشاره دارد که از فناوری بلاکچین و رمزارز برای ارائه خدمات مالی استفاده می‌کند. این برنامه‌ها می‌توانند خدمات متنوعی را ارائه دهند، از حساب‌های پس‌انداز ساده تا خدمات پیچیده‌تری مانند تأمین نقدینگی برای کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران.
یکی از نمونه‌های برجسته در این حوزه، پروتکل Aave است. Aave یک بازار مایع غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد تا به عنوان تأمین‌کننده نقدینگی یا وام‌گیرنده عمل کنند. با استفاده از Aave می‌توانید رمزارزهای خود را به پروتکل وارد کرده و از بهره‌ای که از سوی وام‌گیرندگان پرداخت می‌شود، درآمد کسب کنید.
به طور خلاصه Aave به شما این امکان را می‌دهد که با ارائه رمزارزهای خود به سیستم، بهره‌ای را از کاربرانی که این دارایی‌ها را وام می‌گیرند، دریافت کنید. این مدل به شما اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال خود را به شکلی مفیدتر و سودآورتر به کار بگیرید.
کاربردهای امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
مالیات غیرمتمرکز ابتدا به عنوان یک راه برای ارائه خدمات مالی مانند وام و بانکداری به کسانی که به آنها دسترسی ندارند، پدیدار شد، اما به یک صنعت تبدیل شده است که در آن می‌توانید در بسیاری از بخش‌ها و کسب‌وکارها شرکت کنید. در زیر چند نمونه از محبوب‌ترین استفاده‌های آن آورده شده است:
صرافی‌های غیرمتمرکز: اولین انتخاب کاربران برنامه‌های DeFi استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز است. صرافی‌های مانند Uniswap و PancakeSwap برنامه‌هایی دارند که به شما این امکان را می‌دهند که با سایر کاربران رمزارز تعامل داشته باشید.
تأمین نقدینگی: نقدینگی قابلیت فروش سریع دارد، یک مشکل که بسیاری از کاربران رمزارز با آن مواجه شده‌اند. ارائه‌دهندگان نقدینگی به طور کلی استخرهایی هستند که کاربران پول خود را در آنجا قرار می‌دهند تا صرافی‌ها برای کاربران خود فرصت‌های فروش فراهم کنند.
وام‌دهی/فرمینگ بازده: صدها برنامه DeFi در دسترس هستند که وام‌دهی ارائه می‌دهند. به طور کلی، آنها به همان روش عمل می‌کنند که استخر نقدینگی عمل می‌کند، جایی که کاربران پول خود را در یک استخر قفل می‌کنند و به دیگران اجازه می‌دهند که آن را قرض بگیرند و به ازای وام‌های خود بهره‌ای دریافت کنند؛ این فرآیند را فرمینگ بازده می‌نامند. بسیاری از آنها وام‌های فلش ارائه می‌دهند که در آن به ازای وام‌های خود از وام‌گیرنده هیچ گونه تضمینی نیاز نیست.
شرط‌بندی/بازارهای پیش‌بینی: میلیون‌ها دلار در رمزارز هر روزه برای شرط‌بندی با استفاده از برنامه‌های DeFi مانند ZKasino، Horse Racing Slot Keno Roulett، Azuro و UpvsDown استفاده می‌شود. بازارهای پیش‌بینی پلتفرم‌هایی هستند که به شما این امکان را می‌دهند که بر روی نتیجه تقریباً هر رویدادی شرط بندی کنید.
NFTها: بازار توکن‌های غیرقابل معامله همچنان محبوبیت دارد، اگرچه به طور کلی آرام شده است، اما هنوز هم مورد توجه سرمایه‌گذاران و مجمع‌های خاصی قرار دارد.
چگونه در DeFi مشارکت کنیم؟
ورود به دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) در ابتدا ممکن است پیچیده به نظر برسد اما روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد. ابتدا باید درباره فعالیت‌های مختلف DeFi که به آنها علاقه دارید، تحقیق کنید. برای شروع نیاز به یک کیف پول دیجیتال دارید اما به دلیل تنوع بالای کیف پول‌ها باید در مورد هر کدام تحقیق کرده و یکی را که برای شما مناسب‌تر است انتخاب کنید.
پس از انتخاب کیف پول و تصمیم‌گیری درباره فعالیتی که می‌خواهید در آن مشارکت کنید، باید یک صرافی معتبر پیدا کنید که خدمات مورد نظر شما را ارائه می‌دهد. سپس مقداری ارز دیجیتال خریداری کنید و فعالیت خود را آغاز کنید.
این فرآیند شامل انتخاب کیف پول، تحقیق درباره فعالیت‌ها، انتخاب صرافی و خرید ارز دیجیتال است که به شما امکان مشارکت در DeFi را می‌دهد.
چاش‌های DeFi
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به طور مداوم در حال تکامل است. این حوزه بدون تنظیمات قانونی است و برای برنامه‌نویسی نادرست، هک و کلاهبرداری قابل انعطاف است. به عنوان مثال یکی از راه‌های اصلی که هکرها و دزدان ارز دیجیتال از آن استفاده می‌کنند، ضعف‌های موجود در برنامه‌های DeFi است.
قوانین هنوز با پیشرفت‌های فناوری هماهنگ نشده‌اند. بیشترین قوانین فعلی بر اساس مفهوم حیطه‌های مالی مختلف ساخته شده‌اند، هرکدام با قوانین و مقررات خود قابلیت تراکنش بدون مرز در DeFi سوالات مهمی درباره نظارت و تنظیمات به وجود می‌آورد. به عنوان مثال:
کدام مرجع مسئول بررسی جرایم مالی است که در چندین مرز، پروتکل‌ها و برنامه‌های DeFi رخ می‌دهد؟
چه کسی قوانین را اجرا می‌کند؟
چگونه این قوانین اجرا می‌شوند؟
این نکات برای نظارت و تنظیمات در حوزه DeFi که در حال حاضر با چالش‌هایی مواجه هستند، بسیار مهم است.
جذابیت بیش از حد در DeFi
امور مالی غیرمتمرکز مانند پروژه‌ها، کسب‌وکارها و فعالیت‌های دیگر مرتبط با بلاکچین و رمزارز نیز با هدف جلب کاربران و سرمایه‌گذاری آنها مورد توجه قرار گرفته است و معمولاً تحت تأثیر هیجان‌ها و اطلاعات نادرست قرار می‌گیرد. همچنین رمزارزها، بلاکچین و تمام فناوری‌های مرتبط با آنها تحت ولاتیلیتهای شدید قیمتی نیز قرار دارند.
واقعیت پول در رمزارزها
در حوزه رمزارزها مقدار زیادی پول از طریق صرافی‌های مختلف جریان دارد اما این مقدار به هیچ وجه به اندازه‌ای نیست که فکر می کنید. بیشتر مردم هنوز از سیستم‌های مالی سنتی استفاده می‌کنند که با آنها آشنا هستند. به عنوان مثال فقط 0.56% از کل پول جهان در رمزارزها و مالیات غیرمتمرکز سرمایه‌گذاری شده است، یک مقدار بسیار کوچک که نشان می‌دهد باید تحقیقات دقیقی انجام دهید تا بفهمید که آیا استفاده یا سرمایه‌گذاری در برنامه‌ها، پلتفرم‌ها و رمزارزهای DeFi ارزش این ریسک را دارد یا خیر.
دوره‌های نوسانات قیمتی در بازار رمزارزها
دوره‌های نوسانات قیمتی در بازار رمزارزها به معنای زمان‌هایی است که قیمت‌های رمزارزها به طور پیوسته کاهش داشته سپس به سطحی پایدار کاهش و گاهی اوقات به مقادیر بسیار بالا می رسد. آخرین دوره‌ی نوسانات در بازه زمانی ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ رخ داد. قبل از سال ۲۰۲۲ قیمت‌ها به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده بود زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال هر چیزی که می‌توانستند به دنبال شیوع اولیه COVID-19 و پاندمی رو به هر سو سرگردان شدند. در آن زمان آنها کشف کردند که بیت‌کوین نه تنها ارزش خود را حفظ می‌کند، بلکه ارزش آن افزایش پیدا می کند اما احتمالاً به خاطر پیش‌بینی‌ها و هیجانات خودشان بود که باعث افزایش قیمت شده بودند.
اما در انتهای سال ۲۰۲۲ قیمت‌ها شروع به کاهش کردند و در آن سطح حفظ ماندند. در این دوره میلیاردها دلار زیان دیده شد. در این دوره شایعاتی از هیچ ارزش و یا توسعه‌های نظارتی (در ایالات متحده) بیرون از یک حمله مشاهده شدند که به دست سازمان بورس و اوراق بهادار اداره شده بود. با این حال وقتی شایعات در مورد تأیید یک ETF بیت‌کوین معامله اسپات در اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، دوباره هیجانات شروع شدند و قیمت‌ها افزایش پیدا کرد. هنگامی که تأیید ۱۱ ETF بیت‌کوین معامله اسپات در ژانویه ۲۰۲۴ اعلام شد، قیمت‌ها به طور پیوسته برای مدتی افزایش یافت (احتمالاً پایان دوره نوسانات را نشان داد) تا زمانی که بازار جانبی در مارس ۲۰۲۴ دوباره ظاهر شد.
این دوره‌های نوسانات نشان می‌دهند که بازار رمزارزها تحت تأثیر متغیرهای مختلفی از جمله اقتصادی، رویدادهای خاص، واکنش‌های سرمایه‌گذاران و موازنه ناپایداری قرار دارد که می‌تواند بر روند و قیمت این دارایی‌ها تأثیر بگذارد.
آیا سرمایه‌گذاری در DeFi ارزش دارد؟
DeFi (بازار مالی غیرمتمرکز) ممکن است دقیقاً برای مدیریت مالی خود آن چیزی باشد که به دنبال آن هستید اما این ممکن است نادرست باشد زیرا صنعت DeFi هنوز در مراحل اولیه‌اش بوده و در حال تکامل است که این می‌تواند برای بسیاری از افراد نوعی ریسک باشد.
مقدار کمی از پول واقعی که در رمزارزها سرمایه‌گذاری می‌شود و تأثیرات هیجانات بر قیمت‌ها، باید شما را به این فکر وا دارد که آیا سرمایه‌گذاری در DeFi ارزش دارد یا خیر. اگر پولی دارید که می‌توانید از آن استفاده کنید، فضای DeFi ممکن است بسیار سودآور باشد اما همین‌طور ممکن است زیان‌ها نیز به همین اندازه قابل توجه باشند.
اگر پولی ندارید که بتوانید از دست بدهید و به دنبال راه‌هایی برای تأمین بازنشستگی یا رشد سرمایه خود در طول زمان هستید، DeFi و رمزارزها باید آخرین انتخاب سرمایه‌گذاری شما باشند. این دو هنوز خیلی جدید و نوسانات آنها به اندازه‌ای است که نمی‌توانید آینده خود را به آنها وابسته کنید.
نکته: با توجه به وضعیت نوپا و نوسانات قابل توجه این بازارها، انتخاب سرمایه‌گذاری در آنها نیازمند دانش و آگاهی کامل است.
امور مالی غیرمتمرکز چکار می کند؟
امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi به چالش کشیدن استفاده از مؤسسات مالی متمرکز و نیاز به شرکای سوم در همه‌ی معاملات مالی می‌پردازد. این فناوری از زیرساخت بلاکچین استفاده می‌کند تا به افراد امکان پذیرش و ارائه خدمات مالی را بدون وابستگی به بانک‌ها یا سایر مؤسسات مرکزی بدهد. در این سیستم، کاربران می‌توانند برای قرض دادن، قرض گرفتن یا حتی شرکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیجیتال بدون نیاز به واسطه‌های مالی متمرکز اقدام کنند. این امر نه تنها هزینه‌ها و زمان معاملات را کاهش می‌دهد، بلکه امنیت و شفافیت را نیز افزایش می‌دهد. با این حال نوسانات قیمت و مسائل نظارتی همچنان به‌عنوان چالش‌هایی مهم در مقابل DeFi ایستاده‌اند که باید به آنها توجه ویژه داشت
آیا بیت‌کوین بخشی از امور مالی غیرمتمرکز است؟
بیت‌کوین یک رمزارز است که در DeFi برای استفاده در اکوسیستم خود به کار می‌رود، بنابراین بیت‌کوین به عنوان یکی از اجزای آن، جزو بازار مالی غیرمتمرکز محسوب نمی‌شود. DeFi طراحی شده است تا از رمزارزها به عنوان ابزار اصلی خود استفاده کند، اما بیت‌کوین به تنهایی دارایی دیجیتالی است که به‌صورت مستقل از این بستر عمل می‌کند.
مجموع ارزش قفل شده در DeFi چیست؟
مجموع ارزش قفل شده (TVL) به مجموعه‌ای از تمام رمزارزهایی اشاره دارد که در صنعت مالی غیرمتمرکز (DeFi) به طور مستقیم یا غیرمستقیم استفاده می‌شوند. این ارزش ممکن است شامل رمزارزهایی باشد که به صورت استک شده به امانت داده شده، در استخرها جمع‌آوری شده یا برای سایر فعالیت‌های مالی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. TVLهمچنین می‌تواند به مجموعه‌ای از خود رمزارزها اشاره داشته باشد که برای انجام فعالیت‌های مالی خاصی مانند تراکنش‌های با اتر یا بیت‌کوین به کار رفته‌اند. این معیار نشان‌دهنده اندازه و فعالیت اکوسیستم DeFi است و به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی برای اندازه‌گیری رشد و توسعه این صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا DeFi سرمایه گذاری خوبی است؟
در سرمایه گذاری در DeFi یا بازار مالی غیرمتمرکز شما ارز دیجیتالی می‌خرید که در این فضا استفاده می‌شود اما این نوع سرمایه‌گذاری ممکن است به خطراتی مانند هک‌ها منجر شود. این خطرات به‌طور کلی در دنیای رمزارزها وجود دارند اما بر اساس تحلیل‌ها، احتمال هک در DeFi در سال ۲۰۲۳ به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
کلام آخر
حوزه مالی غیرمتمرکز یا DeFi یک فناوری مالی نوظهور است که به چالش سامانه بانکی متمرکز فعلی می‌پردازد. DeFi سعی دارد تا هزینه‌هایی که بانک‌ها و سایر شرکت‌های خدمات مالی دریافت می‌کنند را حذف و تبادلات نظیر به نظیر را ترویج دهد.
DeFi همانند بلاکچینها و رمزارزهایی که پشتیبانی می‌کند، هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. برای جایگزینی سامانه مالی موجود، موانع قابل توجهی باید پیش از همه برطرف شوند زیرا این سامانه خود با مشکلاتی روبرو است که حل آنها دشوار است. به علاوه، شرکت‌های خدمات مالی و بانک‌ها به راحتی جایگزین نمی‌شوند؛ اگر راهی برای آنها وجود داشته باشد که از انتقال به سامانه مالی مبتنی بر بلاکچین سود کسب کنند، آن راه را خواهند یافت و اطمینان خواهند داشت که در این فرآیند نیز نقش دارند.
