شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟

شاخص قدرت نسبی (RSI) یک ابزار تحلیل تکنیکال است که برای شناسایی تغییرات در روند قیمت و قدرت آن استفاده می‌شود. این شاخص سرعت و شدت تغییرات قیمت یک دارایی را اندازه‌گیری می‌کند تا مشخص کند که آیا قیمت آن بیش از حد بالا رفته یا پایین آمده است.

شاخص قدرت نسبی (RSI) به صورت یک نمودار خطی بر روی مقیاس صفر تا 100 نمایش داده می‌شود. این اندیکاتور توسط جِی. ولز وایلدِر جونیور ساخته شد و در کتاب معروف او در سال 1978 به نام "مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملاتی تکنیکال" معرفی شد.

علاوه بر شناسایی قیمت‌های بیش از حد بالا یا پایین، RSI می‌تواند نشان دهد که قیمت ممکن است به زودی تغییر روند دهد یا اصلاح شود. این شاخص می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا زمان خرید یا فروش را تشخیص دهند. معمولا اگر مقدار RSI بالای 70 باشد، قیمت بیش از حد بالا رفته است و اگر مقدار آن پایین‌تر از 30 باشد، قیمت بیش از حد پایین آمده است.

RSI یکی از پرکاربردترین ابزارهای تحلیل تکنیکال است و در بیشتر پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین موجود است.

نکات مهم

• شاخص قدرت نسبی (RSI) یک ابزار تحلیل تکنیکال پرطرفدار است که در سال 1978 معرفی شد.
• این شاخص به معامله‌گران کمک می‌کند تا سیگنال‌هایی از روند صعودی یا نزولی قیمت دریافت کنند و معمولا در پایین نمودار قیمت دارایی نمایش داده می‌شود.
• اگر مقدار RSI بالای 70 باشد، قیمت به حالت اشباع خرید رسیده و اگر پایین‌تر از 30 باشد، قیمت به حالت اشباع فروش رسیده است.
• گاهی اوقات عبور RSI از سطح اشباع خرید یا فروش می‌تواند به عنوان سیگنالی برای خرید یا فروش در نظر گرفته شود.
• RSI بیشتر در بازارهایی که روند خاصی ندارند (بازارهای رنج) بهتر عمل می‌کند تا در بازارهایی که روند قوی دارند.

پیشنهاد ویژه: دوره برنامه نویسی بلاکچین

RSI  چگونه  کار می‌کند؟

شاخص قدرت نسبی (RSI) به عنوان یک ابزار مومنتوم، قدرت یک دارایی را در روزهایی که قیمت بالا می‌رود با قدرت آن در روزهایی که قیمت پایین می‌آید مقایسه می‌کند. این مقایسه می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا بفهمند که قیمت یک دارایی ممکن است چه تغییراتی داشته باشد. همچنین زمانی که RSI با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال ترکیب می‌شود، می‌تواند به معامله‌گران در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی دقیق‌تر کمک کند.

محاسبه RSI

برای محاسبه RSI از دو مرحله استفاده می شود. اولین مرحله با فرمول زیر شروع می شود:

گام اول RSI = 100 − [100 / (1 + میانگین سود / میانگین ضرر)]

در این فرمول، میانگین سود یا ضرر به معنای میانگین درصدی سود یا ضرر در یک دوره زمانی خاص است. در محاسبه میانگین سود از ضررها به صورت صفر استفاده می شود و برای محاسبه میانگین ضرر از روزهای صعودی به صورت صفر استفاده می کنند.

برای محاسبه اولیه RSI معمولا از 14 روز استفاده می شود. مثلا فرض کنید بازار در 7 روز از 14 روز گذشته با سود بسته شده و میانگین سود 1 درصد بوده است. در 7 روز دیگر قیمت کاهش یافته و میانگین ضرر 0.8 درصد بوده است.

محاسبه اولیه RSI به این صورت خواهد بود:

55.55 = 100 − [100 / (1 + (1% / 14) / (0.8% / 14))]

بعد از جمع آوری 14 دوره داده، می توان محاسبه دوم را انجام داد. این مرحله برای هموار کردن نتایج است تا RSI فقط در بازارهای با روند قوی به 100 یا صفر نزدیک شود.

گام دوم RSI = 100 − [100 / (1 + (میانگین سود قبلی × 13) + سود کنونی) / (میانگین ضرر قبلی × 13 + ضرر کنونی)]

رسم RSI

بعد از محاسبه RSI این شاخص معمولا زیر نمودار قیمت دارایی رسم می شود. RSI زمانی افزایش می یابد که تعداد و اندازه روزهای صعودی زیادتر شود و زمانی که تعداد و اندازه روزهای نزولی بیشتر شود، RSI کاهش می یابد.

همانطور که در نمودار بالا می بینید، اندیکاتور RSI می تواند برای مدت طولانی در ناحیه اشباع خرید باقی بماند در حالی که قیمت سهام در حال افزایش است. همچنین این اندیکاتور می تواند برای مدت زیادی در ناحیه اشباع فروش باقی بماند زمانی که قیمت سهام در حال کاهش است. این موضوع ممکن است برای تحلیلگران تازه کار گیج کننده باشد، اما با یادگیری نحوه استفاده از این اندیکاتور در چارچوب روند غالب، این مسائل روشن می شود.

چرا RSI مهم است؟

• معامله گران می توانند از RSI برای پیش بینی رفتار قیمت یک دارایی استفاده کنند.
• این اندیکاتور می تواند به معامله گران کمک کند تا روندها و تغییرات روند را تایید کنند.
• این اندیکاتور می تواند دارایی های اشباع خرید و اشباع فروش را شناسایی کند.
• این اندیکاتور می تواند سیگنال های خرید و فروش را برای معامله گران کوتاه مدت فراهم کند.
• این یک اندیکاتور فنی است که می توان از آن همراه با سایر اندیکاتورها برای پشتیبانی از استراتژی های معاملاتی استفاده کرد.

پیشنهاد مطالعه: اندیکاتور MACD (Moving Average Convergence Divergence)

استفاده از RSI با روندها تنظیم سطوح RSI برای هماهنگی با روندها

درک روند اصلی دارایی برای درک درست خوانش های RSI بسیار مهم است. به عنوان مثال تکنسین معروف بازار کانستنس براون، CMT پیشنهاد کرده که یک خوانش اشباع فروش در روند صعودی معمولاً خیلی بالاتر از ۳۰ است. به همین ترتیب یک خوانش اشباع خرید در روند نزولی معمولاً خیلی پایین تر از ۷۰ است.

همانطور که در نمودار زیر می بینید، در یک روند نزولی، RSI به جای ۷۰، در نزدیکی ۵۰ اوج می گیرد. این می تواند برای معامله گران به عنوان سیگنالی قابل اعتمادتر از شرایط نزولی دیده شود.

بسیاری از سرمایه گذاران برای شناسایی بهتر روند کلی و افراط ها، یک خط روند افقی بین سطوح ۳۰ و ۷۰ می کشند زمانی که یک روند قوی در جریان است.

از طرف دیگر تنظیم سطوح اشباع خرید یا اشباع فروش در RSI زمانی که قیمت یک دارایی یا سهام در یک کانال افقی بلند مدت یا محدوده معاملاتی قرار دارد (نه در یک روند قوی صعودی یا نزولی) معمولاً ضروری نیست.

اندیکاتور RSI در بازارهای رونددار به اندازه بازارهای محدوده معاملاتی قابل اعتماد نیست. در واقع بیشتر معامله گران می دانند که سیگنال هایی که RSI در روندهای قوی صعودی یا نزولی می دهد اغلب ممکن است غلط باشند.

استفاده از سیگنال های خرید و فروش که با روند هماهنگ هستند

مفهوم دیگری که در این زمینه مهم است، سیگنال ها و تکنیک هایی است که با روند همخوانی دارند. به عبارت دیگر استفاده از سیگنال های صعودی وقتی که قیمت در یک روند صعودی است و سیگنال های نزولی وقتی که قیمت در یک روند نزولی است، می تواند به معامله گران کمک کند تا از هشدارهای کاذبی که RSI در بازارهای رونددار ممکن است ایجاد کند، جلوگیری کنند.

عدد RSI صعودی چیست؟

سطوح مختلفی از RSI می توانند به عنوان سیگنال صعودی در نظر گرفته شوند، بستگی به این دارد که بازار در حال افزایش است، کاهش می یابد یا در یک محدوده نوسانی قرار دارد.

یک سیگنال صعودی زمانی است که RSI زیر ۳۰ عبور کند، که به معنی اشباع فروش است. اما همانطور که گفته شد، سیگنال های صعودی RSI بهترین کارکرد را در روندهای صعودی دارند. در یک روند نزولی قوی، روند ممکن است مدت زیادی پس از رسیدن اندیکاتورهای مومنتوم به سطح اشباع فروش، ادامه پیدا کند. علاوه بر این هر معامله ای که بر اساس این سیگنال انجام شود، ممکن است سود زیادی نداشته باشد چون شما احتمالاً در حال معامله با روند قوی و فعلی هستید.

بعد از یک روند صعودی قوی، سیگنال صعودی دیگری این است که بعد از کاهش به حدود ۴۰-۵۰، برگشت کند. این سطح در روند صعودی به عنوان سطح حمایت در نظر گرفته می شود. این معمولاً تاییدی است برای تغییر مومنتوم به سمت روند صعودی بعد از یک اصلاح که نشانگر پتانسیل برای ادامه افزایش قیمت ها است.

عدد RSI نزولی چیست؟

سیگنال های نزولی از RSI شبیه به سیگنال های صعودی هستند، اما برعکس. سیگنال نزولی ابتدایی زمانی است که RSI بالای ۷۰ عبور کند، که سطح اشباع خرید است. اگر این حرکت با عبور از ۷۰ به پایین همراه باشد، مومنتوم صعودی ممکن است ضعیف تر شود که به معامله گران هشدار می دهد احتمال تغییر جهت قیمت وجود دارد. اما باز هم سیگنال های نزولی RSI بهترین کارکرد را در روندهای نزولی دارند.

در یک روند نزولی قوی، یکی از سیگنال های نزولی RSI این است که بعد از افزایش به حدود ۵۰-۶۰ برگشت کند. این معمولاً تاییدی است برای تغییر مومنتوم به سمت روند نزولی بعد از یک اصلاح که نشانگر پتانسیل برای ادامه کاهش قیمت ها است.

تفسیر RSI و محدوده های RSI

در طول روندها خوانش های RSI ممکن است وارد یک باند یا محدوده شوند. در یک روند صعودی قوی، RSI معمولاً بالاتر از ۳۰ باقی می ماند و به طور مکرر به ۷۰ می رسد. در یک روند نزولی قوی کم پیش می آید که RSI از ۷۰ عبور کند، در حالی که به طور مکرر به ۳۰ یا کمتر می رسد.

این دستورالعمل ها به معامله گران کمک می کنند تا قدرت روند را تعیین کرده و معکوس شدن احتمالی را شناسایی کنند. برای مثال اگر RSI نتواند در چندین نوسان قیمت در یک روند صعودی به ۷۰ برسد، اما سپس به زیر ۳۰ برسد، احتمالاً روند در حال شکستن است.

برعکس برای یک روند نزولی اگر روند نتواند به ۳۰ یا کمتر برسد و سپس به بالای ۷۰ صعود کند، آن روند نزولی شکسته شده و ممکن است به سمت بالا تغییر کند. استفاده از خطوط روند و میانگین های متحرک می تواند به عنوان ابزارهای فنی مفید در این نوع تحلیل به کمک بیاید.

مطمئن شوید که RSI را با قدرت نسبی اشتباه نگیرید. RSI به تغییرات در مومنتوم قیمت یک دارایی اشاره دارد، در حالی که قدرت نسبی عملکرد قیمت دو یا چند دارایی را مقایسه می کند.

پیشنهاد مطالعه: اندیکاتور استوکاستیک

مثال هایی از واگرایی های RSI

واگرایی RSI زمانی اتفاق می افتد که اندیکاتور و قیمت به سطوح مختلفی می رسند، که نشان دهنده تغییر در مومنتوم است که قبل از تغییر جهت قیمت رخ می دهد. برای مثال واگرایی صعودی زمانی است که قیمت یک کف پایین تر ایجاد می کند، اما اندیکاتور یک کف بالاتر می سازد. این نشان دهنده افزایش مومنتوم صعودی است و می تواند برای شروع یک موقعیت خرید جدید استفاده شود.

واگرایی نزولی زمانی است که قیمت یک سقف بالاتر ایجاد می کند، اما RSI سقف پایین تری می سازد. این نشان دهنده احتمال تغییر مومنتوم به سمت نزول است.

همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید، واگرایی صعودی زمانی شناسایی شد که RSI یک سری کف های بالاتر ساخت، در حالی که قیمت کف های پایین تری ایجاد می کرد. این یک سیگنال معتبر بود، اما واگرایی ها می توانند زمانی که یک سهام در یک روند بلندمدت پایدار است، گمراه کننده باشند. در این شرایط واگرایی های زیادی می توانند قبل از معکوس شدن روند مشاهده شوند. استفاده از خوانش های انعطاف پذیر برای اشباع خرید یا فروش می تواند به شناسایی سیگنال های بیشتر کمک کند.

مثال معکوس های مثبت و منفی RSI

یک رابطه دیگر بین قیمت و RSI که معامله گران به آن توجه می کنند، معکوس های مثبت و منفی RSI است. این معکوس ها برخلاف واگرایی های صعودی و نزولی هستند. یک معکوس RSI مثبت زمانی اتفاق می افتد که RSI به یک کف پایین تر می رسد، در حالی که قیمت دارایی به یک کف بالاتر می رسد. معامله گران این الگو را به عنوان یک علامت صعودی و سیگنال خرید در نظر می گیرند.

در مقابل، معکوس RSI منفی زمانی اتفاق می افتد که RSI به سقفی بالاتر از سقف قبلی خود برسد و همزمان قیمت دارایی به سقفی پایین تر برسد. این الگو به عنوان یک علامت نزولی و سیگنال فروش شناخته می شود.

مثال رد نوسانات RSI

یک تکنیک معاملاتی دیگر به رفتار RSI زمانی که از مناطق اشباع خرید یا اشباع فروش خارج می شود، توجه می کند. این سیگنال به نام رد نوسان شناخته می شود. رد نوسان صعودی چهار مرحله دارد:

1. RSI به منطقه اشباع فروش می رود.
2. RSI دوباره از ۳۰ عبور می کند.
3. RSI یک بار دیگر کاهش می یابد بدون اینکه دوباره وارد منطقه اشباع فروش شود.
4. سپس RSI از بالاترین سطح قبلی خود عبور می کند.

همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید، اندیکاتور RSI وارد منطقه اشباع فروش شده، از ۳۰ عبور کرده و پس از تشکیل کف جدید، سیگنال فعال شده و به سمت بالا حرکت کرده است. استفاده از RSI به این روش بسیار شبیه به رسم خطوط روند روی نمودار قیمت است.

یک نسخه نزولی از سیگنال رد نوسان وجود دارد که دقیقا معکوس نسخه صعودی آن است. رد نوسان نزولی هم چهار قسمت دارد:

1. RSI به منطقه اشباع خرید می رود.
2. RSI دوباره از 70 پایین تر می آید.
3. RSI یک اوج جدید می سازد بدون اینکه وارد منطقه اشباع خرید شود.
4. سپس RSI از کمترین سطح قبلی خود عبور می کند.

نمودار زیر سیگنال رد نوسان نزولی را نشان می دهد. مثل بیشتر تکنیک های معاملاتی، این سیگنال وقتی که با روند بلندمدت هماهنگ باشد، بیشتر قابل اعتماد است. سیگنال های نزولی در روندهای کاهشی کمتر احتمال دارد که سیگنال های غلط بدهند.

تفاوت بین RSI و MACD

MACD یک اندیکاتور قدرت روند است که رابطه بین دو میانگین متحرک قیمت یک دارایی را نشان می دهد. MACD با کسر میانگین متحرک نمایی ۲۶ دوره ای از میانگین متحرک نمایی ۱۲ دوره ای محاسبه می شود. نتیجه این محاسبه، خط MACD است.

یک میانگین متحرک نمایی ۹ روزه از MACD که خط سیگنال نامیده می شود، بر روی خط MACD قرار می گیرد. این خط می تواند به عنوان یک سیگنال برای خرید و فروش عمل کند. وقتی خط MACD از خط سیگنال عبور کند، معمولاً سیگنال خرید محسوب می شود و برعکس وقتی خط MACD از خط سیگنال پایین تر می رود، سیگنال فروش یا کوتاه مدت خواهد بود.

RSI برای نشان دادن اینکه یک دارایی در مقایسه با قیمت های قبلی خود بیش خرید یا بیش فروش شده است طراحی شده است. این اندیکاتور با استفاده از میانگین افزایش و کاهش قیمت ها در یک بازه زمانی خاص محاسبه می شود. معمولاً این بازه زمانی ۱۴ دوره است و نتایج RSI بین ۰ تا ۱۰۰ قرار می گیرد.

MACD رابطه بین دو میانگین متحرک نمایی را اندازه گیری می کند، در حالی که RSI سرعت تغییرات قیمت را در مقایسه با بالاترین و پایین ترین قیمت های اخیر ارزیابی می کند. این دو اندیکاتور معمولاً با هم استفاده می شوند تا دیدگاه جامعی از وضعیت بازار به تحلیلگران بدهند.

هر دو اندیکاتور، قدرت روند یک دارایی را اندازه گیری می کنند، اما فاکتورها و اطلاعات مختلفی را بررسی می کنند و گاهی ممکن است سیگنال های متفاوتی بدهند.

برای مثال RSI ممکن است یک خوانش بالای ۷۰ را نشان دهد که نشان می دهد دارایی در حال خرید زیاد است. در همان زمان MACD ممکن است نشان دهد که روند خرید همچنان در حال افزایش است. هر یک از این اندیکاتورها ممکن است با نشان دادن واگرایی از قیمت (یعنی وقتی که قیمت همچنان در حال افزایش است اما اندیکاتور کاهش می یابد یا بالعکس)، سیگنال تغییر روند پیش رو را بدهند.

محدودیت های RSI

RSI مقایسه ای بین نیروی صعودی و نزولی قیمت ها انجام می دهد و نتایج آن را در یک نوسان نما زیر نمودار قیمت نمایش می دهد. مانند بیشتر اندیکاتورها، سیگنال های RSI زمانی معتبرتر هستند که با روند بلندمدت همراستا باشند.

سیگنال های معکوس واقعی نادر هستند و گاهی تشخیص آنها از سیگنال های اشتباه دشوار است. به عنوان مثال یک سیگنال مثبت کاذب می تواند یک عبور خرید باشد که پس از آن قیمت ناگهان کاهش می یابد. سیگنال منفی کاذب زمانی است که یک عبور فروش اتفاق می افتد، اما قیمت به طور ناگهانی افزایش می یابد.

از آنجایی که این اندیکاتور حرکت قیمت را نشان می دهد، می تواند برای مدت طولانی در وضعیت بیش خرید یا بیش فروش باقی بماند، وقتی که دارایی حرکت زیادی در یکی از جهات داشته باشد. بنابراین RSI بیشتر در بازارهایی که در حال نوسان هستند (یعنی بازارهایی که قیمت دارایی به طور متناوب بالا و پایین می رود) کاربرد دارد.

عدد مناسب برای استفاده از RSI چیست؟

این سوال ممکن است به دوره زمانی استفاده از RSI اشاره داشته باشد. انتخاب دوره زمانی مناسب بستگی به سبک معاملاتی، بازه زمانی و شرایط بازار دارد. دوره زمانی پیش فرض، ۱۴ دوره است که پاسخ متعادلی به تغییرات قیمت می دهد و برای معاملات نوسانی و موقعیت های بلندمدت مناسب است. استفاده از دوره های کوتاه تر مانند ۵ تا ۹ دوره، RSI را حساس تر می کند که برای معامله گران روزانه که می خواهند تغییرات سریع در روند را ثبت کنند جذاب است، اگرچه این روش معمولاً بیشتر نویز تولید می کند. از طرف دیگر استفاده از دوره های طولانی تر مانند ۲۱ تا ۳۰ دوره برای سرمایه گذاران بلندمدت مناسب است که می خواهند روندهای عمده بازار را شناسایی کنند.

از سوی دیگر، "عدد خوب برای RSI" ممکن است به مقادیر RSI اشاره داشته باشد. وقتی RSI زیر ۳۰ است، نشان می دهد که دارایی ممکن است بیش فروش یا undervalued شده باشد و احتمالاً زمان خوبی برای خرید باشد. وقتی RSI بالای ۷۰ است، نشان می دهد که دارایی ممکن است بیش خرید یا overvalued شده باشد و احتمالاً زمان خوبی برای فروش است. RSI برابر با ۵۰ نشان دهنده تعادل بین موقعیت های خرید و فروش است.

آیا باید وقتی RSI پایین است خرید کنیم؟

برخی از معامله گران زمانی که RSI یک دارایی زیر ۳۰ می رود، آن را سیگنالی برای خرید می دانند. این فرض بر این است که دارایی بیش فروش شده و بنابراین آماده برای بازگشت است. اما اعتبار این سیگنال بستگی به شرایط کلی بازار دارد. اگر دارایی در یک روند نزولی بزرگ گیر کرده باشد، ممکن است برای مدت طولانی در وضعیت بیش فروش باقی بماند. در این شرایط ممکن است معامله گران خرید خود را به تعویق بیندازند تا زمانی که دیگر اندیکاتورها سیگنال خرید را تایید کنند.

وقتی RSI بالا است چه اتفاقی می افتد؟

از آنجا که RSI عمدتاً برای تعیین اینکه یک دارایی بیش خرید یا بیش فروش شده استفاده می شود، یک خوانش بالای RSI می تواند نشان دهد که دارایی بیش خرید شده و قیمت ممکن است کاهش یابد. بنابراین این می تواند سیگنالی برای فروش دارایی باشد.

تفاوت بین RSI و MACD چیست؟

RSI و MACD هر دو اندیکاتورهایی برای اندازه گیری حرکت دارایی ها هستند که به معامله گران کمک می کنند تا رفتار اخیر یک دارایی را درک کنند.  با این وجود، آن‌ها این کار را به شیوه‌های گوناگونی انجام می‌دهند. در واقع MACD با هموار کردن حرکت قیمت های اخیر و مقایسه خط روند میان مدت با خط روند کوتاه مدت که تغییرات قیمت های اخیر را نشان می دهد، کار می کند. سپس معامله گران می توانند تصمیمات خرید و فروش خود را بر اساس اینکه آیا خط روند کوتاه مدت بالاتر یا پایین تر از خط روند میان مدت قرار می گیرد، اتخاذ کنند.

تفاوت بین واگرایی RSI و معکوس RSI چیست؟

واگرایی RSI زمانی اتفاق می افتد که این اندیکاتور عقب تر از قیمت قرار می گیرد، در حالی که سیگنال های معکوس RSI نتیجه ای است که از عقب ماندگی قیمت از اندیکاتور به وجود می آید. هم واگرایی و هم سیگنال های معکوس می توانند صعودی یا نزولی باشند. در واگرایی منفی، به عنوان مثال قیمت بالاترین بالاترین را می سازد، اما RSI بالاترین پایین تر را می سازد. در معکوس منفی از طرف دیگر RSI بالاترین بالاتر را می سازد، در حالی که قیمت بالاترین پایین تر را می سازد.

کلام آخر

RSI یکی از محبوب ترین نوسان نماها در تحلیل تکنیکال است. این اندیکاتور برای اندازه گیری سرعت و تغییرات حرکات قیمت استفاده می شود و به معامله گران کمک می کند تا شرایط بیش خرید و بیش فروش را شناسایی کنند. RSI که با استفاده از تابعی از قدرت نسبی محاسبه می شود، از ۰ تا ۱۰۰ متغیر است. در واقع RSI با سطوح بیش خرید و بیش فروش خود به معامله گران کمک می کند تا واگرایی ها، معکوس ها و ادامه روندها را شناسایی کنند.