NFT ها توکنهایی هستند که غیرقابل تعویض اند، یکتا و یگانه هستند. این توکنها با پرکردن شکاف بین فضای فیزیکی و دیجیتال، عصر جدیدی را در جهان شروع کردهاند. به کمک NFT ها یک هنرمند میتواند آثار خود را به توکن تبدیل کند سپس این توکنها را به صورت امن و مستقیم به مخاطبان خود ارائه دهد. هر توکن نشانگر نسخه یکتا و اصلی از آثار هنری یا دارایی دیجیتال است.
یکی از پدیدههای جالب در دنیای داراییهای دیجیتال، NFT یا توکن غیرقابل تجسم یا توکن بیهمتا است. اگرچه مدت زمان زیادی از شروع گسترش این واژه در بین مردم گذشته است اما بسیاری از افراد هنوز درک کاملی از مفهوم NFT ندارند. این امر به این دلیل است که اکثر افرادی که با این مفهوم سر و کار دارند فعالان تکنولوژی یا بازارهای مالی که با سایر مفاهیم ارزهای دیجیتال آشنایی دارند نیستند بلکه عمدتاً هنرمندان، کلکسیونرها و علاقمندان به هنر هستند.
در حال حاضر با ظهور تکنولوژی NFT مفهوم و تبادل داراییهای دیجیتال دچار تحول چشمگیری شده است. NFT ها از جمله تکنولوژیهای جدید عصر حاضر هستند که به دلیل ویژگیهای ذاتی و منحصر به فرد خود درهای جدیدی به روی دنیا باز کرده اند.
پیشنهاد ویژه: طراحی NFT مارکت پلیس
Table of contents [Show]
NFT ها توکنهایی هستند که غیرقابل تعویض اند، یکتا و یگانه هستند. این توکنها با پرکردن شکاف بین فضای فیزیکی و دیجیتال، عصر جدیدی را در جهان شروع کردهاند. به کمک NFT ها یک هنرمند میتواند آثار خود را به توکن تبدیل کند سپس این توکنها را به صورت امن و مستقیم به مخاطبان خود ارائه دهد. هر توکن نشانگر نسخه یکتا و اصلی از آثار هنری یا دارایی دیجیتال است.
از جمله دلایلی که NFT ها ارزشمند هستند میتوان به اصالت و یکتایی آثار، تضمین مالکیت و تاریخچه تراکنشها، شفافیت در تبادل و معاملات، امکان برنامهریزی قوانین و شرایط مالی بر روی توکنها و امکانات قابل توسعه و پیشرفت اشاره کرد.
اگر مایلید بیشتر در مورد این موضوع بدانید پس تا انتها ما را همراهی کنید.
بلاک چین اطلاعات مربوط به مالکیت و تراکنش های NFT ها را ثبت و نگهداری می کند. وقتی شما یک NFT می خرید یا می فروشید، تمام این اطلاعات در بلاک چین ثبت می شود. این اطلاعات شامل تاریخچه مالکیت، زمان و مبلغ تراکنش ها و دیگر جزئیات مربوط به NFT است.
یکی از ویژگی های مهم بلاک چین این است که اطلاعات آن قابل تغییر یا دستکاری نیست. این یعنی شما می توانید به راحتی صحت مالکیت یک NFT را تایید کنید و مطمئن باشید که هیچ کس نمی تواند این اطلاعات را تغییر دهد. بنابراین بلاک چین یک سیستم شفاف و امن برای ثبت و پیگیری NFT ها است.
تفاوت اساسی بین NFT و توکنهای قابل تعویض (تعویضپذیر) در ویژگیهای مشخصی است که در آنها نهفته شده است. توکنهای قابل تعویض معمولاً به عنوان ارزهای دیجیتالی شناخته میشوند و قابلیت تعویض و جابجایی بین واحدهای مختلف را دارند. به عبارت دیگر هیچ تفاوتی از نظر کاربرد و ارزش بین واحدهای مختلف ارز وجود ندارد. به طور مثال اگر شما ۱ واحد اتریوم (ETH) داشته باشید و دوست شما هم همین مقدار اتریوم داشته باشد میتوانید هر دو را به قیمت مشابه مبادله کنید یا توکنها را با هم دیگر جابهجا کنید. در این حالت هیچ تفاوتی در مالکیت یا ارزش دارایی بین شما و دوستتان وجود ندارد. این مفهوم قابل اعمال بر روی دیگر داراییها مانند طلا، اسکناس یا پول فیات نیز است.
در مقابل توکنهای غیرقابل تعویض (NFT) به دستهای از داراییها گفته می شود که قابلیت جابجایی و تعویض ندارند. هر توکن ویژگیهای منحصر به فردی دارد که آن را بینظیر میکند. به عبارت دیگر هر NFT تنها یک نسخه یکتا از آن دارایی مانند یک اثر هنری خاص، بلیت تئاتر، یک خانه، یک پوسته برای شخصیتهای بازی ویدیویی یا یک علامت تجاری است. این داراییها ممکن است فیزیکی و قابل لمس بوده یا به صورت دیجیتال و چندرسانهای باشند.
اصطلاح “توکن” در واقع ما را به یک گواهی یا سند دیجیتالی ارجاع میدهد که در یک پایگاه داده توزیعشده و امن به نام بلاکچین ذخیره میشود. بنابراین NFT یا توکنهای غیرقابل تعویض داراییهای دیجیتالی هستند که مالکیت معنوی آنها قابل تأیید عمومی است. هر NFT به صورت منحصر به فردی به یک دارایی خاص اشاره دارد.
پیشنهاد مطالعه: کسب درآمد از nft بدون سرمایه
در ادامه به چند ویژگی nft ها می پردازیم.
NFTها واقعاً منحصربهفرد و یکتا هستند. هر NFT یک شناسه یا توکن منحصربهفرد دارد و هیچ فرد دیگری نمیتواند دقیقاً همان NFT را داشته باشد حتی اگر دو NFT از یک محتوا ساخته شوند. هر کدام از آنها دارای شناسه یا توکن جداگانهای خواهند بود.
همچنین NFTها قابلیت تقسیم ناپذیری دارند یعنی نمیتوان آنها را به بخشهای کوچکتر تقسیم کرد مانند یک کالای فیزیکی که نمیتوان آن را به بخشهای کوچکتری تقسیم و به صورت مستقل خرید و فروش کرد اما برخی پلتفرمها امکان مالکیت کسری (Fractional Ownership) برخی NFTهای گرانقیمت را ارائه میدهند. به طور کلی NFTها به بخشهای کوچکتر تقسیم نمیشوند و مالکیت آنها به صورت کامل انتقال پیدا می کند.
NFT مالکیت قابل انتقالی دارد به طوری که میتوانیم آن را با تراکنش روی بلاکچین از یک فرد به فرد دیگر منتقل کنیم. این انتقال معمولاً با استفاده از قراردادهای هوشمند صورت میگیرد و شرایط مشخصی را که توسط صاحب NFT تعیین شده است رعایت میکند.
همچنین NFTها در حوزههای مختلفی از جمله هنر، املاک و مستغلات مجازی در متاورس (Metaverse)، بازیها، موسیقی و صنایع دیگر کاربرد دارند. آنها روز به روز در حال گسترش و توسعه هستند و ممکن است در آینده بیشترین کاربرد را داشته باشند.
در مورد حق امتیاز توسط قراردادهای هوشمند میتوان NFTها را طوری برنامهریزی کرد که هر بار که به فروش می روند قسمتی از قیمت فروش به آدرس سازنده اصلی ارسال شود. این ویژگی به هنرمندان و سایر صاحبان NFTها این امکان را میدهد که همیشه درآمدی از اثرهای خود داشته باشند.
پیشنهاد مطالعه: کالکشن NFT چیست؟
چندین چارچوب مختلف برای ساخت و مینت (Mint) NFT وجود دارد اما شناخته شده ترین آنها استاندارد ERC-721 است که برای صدور و معامله داراییهای غیرقابل تعویض در بلاکچین اتریوم توسعه یافته است. علاوه بر این، استاندارد جدیدتر و پیشرفتهتری به نام ERC-1155 نیز وجود دارد که با استفاده از آن میتوان قراردادهای هوشمندی را نوشت که هم دارای توکنهای قابل تعویض و هم دارای توکنهای غیرقابل تعویض باشند. این پیشرفت طیف وسیعی از احتمالات را برای آینده فراهم میکند. استانداردسازی صدور NFT بستری را برای همکاری بیشتر بین برنامههای مختلف ایجاد میکند که در نهایت به نفع کاربران است. به عبارت دیگر داراییهایی با ویژگیهای منحصربهفرد میتوانند با سهولت نسبی بین برنامههای مختلف منتقل شوند.
برای درک کارکرد NFTها ابتدا باید به پتانسیل شگفتانگیز فناوری بلاکچین نگاه کنیم. در واقع NFTها از ویژگیهای منحصربهفرد بلاکچین مانند غیرمتمرکز بودن و تأیید اطلاعات در یک زنجیره برای تعیین مالکیت و اعتبار داراییهای دیجیتال استفاده میکنند. هر NFT با محتوای خاصی (مانند آثار هنری، موسیقی، کالاهای مجازی) در ارتباط است که بهصورت یک توکن بیهمتا ثبت شده و تمام تاریخچه خرید، فروش و انتقال مالکیت آن در بلاکچین وجود دارد. بلاکچین به عنوان یک سیستم بسیار امن و قابل اعتماد شناخته میشود و هیچ انسان یا سازمانی نمیتواند اطلاعات آن را دستکاری یا کنترل کند. در واقع هر NFT مانند ثبت گواهی اصالت برای دارایی دیجیتال می باشد که همه سوابق تراکنشها و مالکیت اش در بلاکچین ثبت میشود.
وقتی یک شخص یک NFT میسازد معمولاً هزینهای را پرداخت کرده و اطلاعات لازم مانند نام، توضیحات و تصویر دارایی را ثبت میکند. محتوای دیجیتال در توکنسازی که شخص آن را ارائه کرده است به یک توکن غیرقابل تعویض تبدیل میشود سپس این توکن در کیف پول ارز دیجیتال سازنده قرار میگیرد و شخص میتواند این توکن را به فروش برساند یا به شخص دیگری ارسال کند. تمام اطلاعات تراکنشهای انجام شده روی بلاکچین ثبت میشود و هر کسی که این توکن را در کیف پول خود دریافت کند مالک حقیقی آن است و هیچ شخص دیگری نمیتواند ادعای مالکیت داشته باشد یا آن را بهنوعی کپی کند.
ابتدا شما باید محتوایی را که میخواهید به عنوان NFT خود استفاده کنید انتخاب کنید. این محتوا میتواند شامل تصاویر، ویدئوها، آهنگها، آثار هنری و سایر فرمتهای دیجیتال باشد. سپس باید ابرداده را برای NFT بسازید. ابرداده شامل اطلاعاتی مانند عنوان NFT، توضیحات آن، نام خالق و خصوصیات محتوا است که توکن شما را توصیف میکند. این اطلاعات به صورت یک فایل JSON ذخیره میشوند. سپس ابرداده را روی شبکه معمولا در یک سرور مرکزی ذخیره میکنید. برای ایجاد NFT باید یک قرارداد هوشمند روی پلتفرم بلاکچینی استفاده شود. این قرارداد هوشمند شامل قوانین مربوط به NFT شما است و مشخص میکند که چگونه میتوانید آن را انتقال داده و سایر عملیات را انجام دهید. پس از ساخت قرارداد هوشمند میتوانید NFT خود را در یک بازار NFT معرفی کنید و به دیگران اجازه خرید و فروش آن را بدهید. هنگامی که یک شخص میخواهد NFT شما را خریداری کند تراکنشی روی بلاکچین انجام میشود که شامل انتقال مالکیت NFT و تبادل ارز دیجیتال برای قیمت معامله است. تمامی تراکنشها در بلاکچین ثبت میشوند و ردیابی مالکیت و تاریخچه تراکنشها برای هر NFT امکانپذیر است.
پیشنهاد مطالعه: ساخت nft با کدنویسی سالیدیتی
برای خرید NFT ابتدا باید یک کیف پول ارز دیجیتال راهاندازی کنید. این کیف پول برای نگهداری داراییهای دیجیتال شما استفاده میشود. سپس باید به یک صرافی معتبر مراجعه کرده و ارز دیجیتالی که قصد خرید NFT را با آن دارید را خریداری کنید. معمولاً این ارزها باید توکن اصلی یا بومی همان بلاکچینی باشند که NFT مورد نظر شما روی آن است. سپس ارز دیجیتال خریداری شده را به کیف پول خود انتقال دهید. بعد از آن کیف پول خود را به یک بازار NFT معتبر متصل کنید. در این بازارها معمولاً میتوانید NFT مورد نظر خود را جستجو کنید و با استفاده از ارز دیجیتال خود آن را خریداری کنید. چنانچه NFT در قالب مزایده قرار داده شده باشد میتوانید با قیمتی که میخواهید پیشنهاد خود را ارائه دهید. در پایان پس از خرید NFT آن را به کیف پول خود منتقل کنید و در آنجا نگهداری کنید.
مهمترین عامل جذابیت یک توکن NFT مرتبط بودن با ماجراهای پشت آن است. در صورتی که یک اثر هنری شاهکار خلق کنید اما داستان جذابی نداشته باشد احتمالاً نتوانید آن را با قیمت مناسبی بفروشید. از طرفی اگر یک اثر هنری معمولی ساخته باشید که دارای داستانی جذاب و خیرهکننده باشد امکان موفقیت در فروش آن با قیمت مناسب بیشتر است. بنابراین داشتن داستانی جذاب و جالب برای اثر NFT شما بسیار مهم است.
حال بیایید مراحل فروش NFT را بررسی کنیم. اولین مرحله این است که NFT خود را در یک بازار لیست کنید. برای این کار باید یک بازار مناسب را برای فروش NFT خود پیدا کنید. در انتخاب بازار عواملی مانند شناختهشده بودن پلتفرم و تعداد کاربران فعال آن را در نظر بگیرید.
در مرحله بعدی باید اطلاعات کامل و جذابی در مورد اثر NFT خود فراهم کنید. این اطلاعات میتوانند شامل عنوان، توضیحات، تصاویر و ویدئوها و هر گونه جزئیات دیگری درباره اثر شما باشند. هدف شما در این مرحله جلب توجه و ایجاد ارتباط با خریداران احتمالی است.
سپس برای جلب توجه بیشتر میتوانید از روشهای تبلیغاتی مختلفی استفاده کنید. این شامل اشتراکگذاری اثر NFT در شبکههای اجتماعی، همکاری با هنرمندان یا تاثیرگذاران معروف و تبلیغات در پلتفرمهای مرتبط است. هدف این تبلیغات جذب بیشترین تعداد خریداران احتمالی اثر NFT شما است.
در نهایت وقت آن رسیده که NFT خود را به فروش برسانید. در این مرحله معمولاً برای فروش NFT یک حراجی برگزار میشود. شما میتوانید قیمت ابتدایی را تعیین کنید و خریداران برای دریافت NFT خود به رقابت بپردازند.
با اینکه ممکن است NFTها بین آدرسهای مختلف به صورت مستقیم معامله شوند معاملات این توکنها اکثرا در پلتفرمهای واسطهای انجام میشود. در واقع مالکان آثار را به مشتریان وصل میکنند. اوپن سی جزو شناختهشدهترین پلتفرمهای معامله NFTهاست که کار خود را از اواخر سال ۲۰۱۷ شروع کرده است؛ یعنی زمانی که کمتر کسی نام NFTها را شنیده بود. این بازار تا امروز بستر مجموعههای مشهوری بوده که گاهی تا چندین میلیون دلار معامله می شده اند. بلر در واقع یک تجمیعکننده غیرمتمرکز بازارهای مختلف مبتنی بر اتریوم است که اخیراً به ابزار محبوبی میان معاملهگران حرفهای NFTها تبدیل شده است. رریبل از رقیبان سنتی اوپن سی بوده است. با اینکه موفق نشده است جایگاه این پلتفرم را بگیرد همچنان به خاطر قابلیتهای کاربردی خود جزو پرطرفدارترین بازارها برای ساخت و معامله NFTها محسوب میشود. اکس۲وای۲ یک پلتفرم غیرمتمرکز است که علاوهبر خرید و فروش، امکان وامدهی NFTها را نیز به کاربران میدهد.
پیشنهاد مطالعه: معروفترین سایت های ساخت nft
برای نگهداری از NFTهامیتوانید بهطور مشابه با سایر توکنها آنها را در کیف پولها ذخیره کنید. برای مثال میتوانید از کیف پولهای محبوبی مانند MetaMask یا Trust Wallet استفاده کنید. هر دو این کیف پولها از شبکه اتریوم و برخی از بلاکچینهای دیگر پشتیبانی میکنند. علاوه بر این میتوانید از هر کیف پول معتبر دیگری که از شبکهای که NFT شما در آن قرار دارد پشتیبانی میکند، استفاده کنید. NFT شما مثل بقیه توکنهایی که در بلاکچین وجود دارند، داخل یک آدرس ذخیره می شود. لازم به ذکر است که NFTها بدون اجازه مالک یا حتی توسط صاحب اثر قابل انتقال نیستند.
NFTها در حوزههای مختلفی کاربرد دارند و جهان را در زمینههای مختلفی تحت تأثیر قرار دادهاند در ادامه به معرفی برخی از کاربردهای اصلی NFT میپردازیم.
استفاده در دنیای بازیها: NFTها با ایجاد امکان مالکیت واقعی بر داراییهای داخل بازی، صنعت بازی را تغییر دادهاند. بازیکنان میتوانند آیتمهای قابل استفاده و خرید در بازی مثل سلاحها، اسکینها و پوستهها را به صورت NFT بخرند و بفروشند و مالک انحصاری آنها باشند.
توکنسازی داراییهای واقعی: NFTها میتوانند نمایندهای از داراییهای واقعی باشند و بر روی بلاکچین ذخیره و معامله شوند. این ویژگی میتواند نقدینگی لازم را برای بازارها فراهم کند و به عنوان نمایندهای از هنرهای زیبا، کالاهای کمیاب و مجموعههای کلکسیونی به کار رود.
خرید و فروش املاک مجازی: در دنیاهای مجازی متاورس، املاک مجازی وجود دارند که با استفاده از NFT معامله میشوند. افراد میتوانند زمینها و املاک خود را در این دنیاها داشته باشند. این بازار در حال حاضر فعالیت میکند و شرکتها و شخصیتهای مشهور نیز در این دنیاها ملک خود را دارند.
بنابراین، NFTها به عنوان نمایندههای دیجیتالی از داراییها، صنایع مختلف را تحت تأثیر قرار داده و امکانات جدیدی را در اختیار کاربران قرار میدهند.
دنیای NFT همیشه در حال تکامل است و روز به روز گستردهتر میشود. هیچ معلوم نیست که در آینده چند مدل این توکنها وجود داشته باشد و گستردگی جهان NFT تا کجا ادامه داشته باشد اما در حال حاضر انواع مختلف NFT وجود دارند که به شرح زیر است:
NFT ها در طول سال های گذشته به طور گسترده ای رشد کرده اند و تعداد آنها بسیار زیاد شده است. در ادامه، چند نمونه موفق از بازی ها و مجموعه های کلکسیونی NFT را معرفی می کنیم:
NFT ها مزایای زیادی دارند که باعث جذابیت آن ها شده است. یکی از بزرگ ترین مزایای آن ها شفافیت است، چون تمام اطلاعات مربوط به مالکیت و تراکنش ها در بلاک چین ثبت می شود و تغییر ناپذیر است. این ویژگی به هنرمندان و خریداران کمک می کند تا از اصالت و مالکیت آثار دیجیتال خود مطمئن شوند. همچنین مالکیت NFT دائمی است و خریدار همیشه مالک آن خواهد بود مگر این که خود بخواهد آن را بفروشد یا منتقل کند. این امر فرصت های جدیدی برای هنرمندان به وجود می آورد تا آثار خود را به صورت دیجیتال بفروشند و حتی از فروش مجدد آن ها درآمد کسب کنند.
اما NFT ها معایبی هم دارند. یکی از نگرانی ها به مسائل زیست محیطی مربوط می شود، چون فرآیند تولید و تراکنش های NFT انرژی زیادی مصرف می کند که می تواند تاثیر منفی بر محیط زیست داشته باشد. علاوه بر این NFT ها ریسک های سرمایه گذاری دارند. ارزش این توکن ها ممکن است به شدت نوسان کند و سرمایه گذاران ممکن است دچار ضرر شوند. نگرانی های حقوقی هم وجود دارد، چون قوانین و مقررات مربوط به NFT ها هنوز به طور کامل مشخص نشده است و این موضوع می تواند مشکلاتی در زمینه حقوق مالکیت و کپی رایت به وجود آورد
برای جلوگیری از کلاهبرداریهای مرتبط با NFT میتوانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
پیشنهاد مطالعه: کلاهبرداری قرارداد هوشمند
از دیدگاه قانونی وضعیت NFTها در اکثر کشورها از جمله ایران هنوز بهطور کامل تنظیم نشده است. هیچ قانون خاصی درباره NFTها وجود ندارد و قوانین مربوط به ارزهای دیجیتال و فعالیتهای مرتبط با آنها همچنان در حال توسعه و تجدیدنظر است.
اگرچه قانونگذاری دقیق مربوط به NFTها در بسیاری از کشورها وجود ندارد اما معمولاً قانونگذاران و مقامات قضایی به سمت ایجاد قوانین و مقرراتی برای حفاظت از حقوق مالکیت و مبارزه با جرمهای مالی و پولشویی در فضای دیجیتال حرکت میکنند.
بنابراین استفاده از NFTها و انجام معاملات مربوط به آنها به طور کلی در بسیاری از کشورها قانونی است اما باید توجه داشت که استفاده از NFTها به عنوان ابزاری برای انجام فعالیتهای غیرقانونی مثل پولشویی تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیست و ممکن است تحت قوانین مربوطه مجازات شود.
همچنین در بسیاری از کشورها معاملات رسمی و حقوقی مبتنی بر NFTها هنوز قابل قبول و قابل اجرا توسط مراجع قانونی نیستند و از لحاظ حقوقی ممکن است فاقد اعتبار باشند. بنابراین در صورتی که نیاز به انجام معاملات مربوط به مالکیت داراییها با استفاده از NFTها دارید، بهتر است از مشاوره حقوقی متخصصان در این زمینه استفاده کنید.
پیشنهاد مطالعه: وضعیت قرارداد هوشمند در ایران
آینده NFT ها بسیار هیجان انگیز به نظر می رسد و پیش بینی می شود که این تکنولوژی در سال های آینده تغییرات زیادی را تجربه کند. یکی از روندهای آتی در دنیای NFT ها، گسترش کاربرد آن ها در صنایع مختلف است. به طور مثال NFT ها می توانند به ابزاری مهم در مدیریت حقوق مالکیت دیجیتال تبدیل شوند و شفافیت بیشتری را در خرید و فروش آثار هنری، موسیقی و حتی املاک دیجیتال ایجاد کنند. همچنین با گسترش پلتفرم های متاورس و واقعیت مجازی، NFT ها می توانند به بخش جدایی ناپذیر این فضاها تبدیل شوند.
تأثیر NFT ها بر سایر صنایع نیز قابل توجه است. در صنعت املاک، به کمک NFT ها می توان دارایی های دیجیتال مثل املاک مجازی را خرید و فروش کرد. در ورزش، تیم ها و باشگاه ها می توانند NFT های مرتبط با لحظات تاریخی یا یادبودهای ورزشی را به طرفداران خود عرضه کنند. همچنین در دنیای رسانه، NFT ها می توانند مدل های جدیدی برای توزیع محتوا و ایجاد درآمد برای تولیدکنندگان محتوا به وجود آورند. NFT ها پتانسیل زیادی برای تغییر شیوه های سنتی کسب و کار در صنایع مختلف دارند و می توانند فرصت های جدیدی برای نوآوری و رشد فراهم کنند.
کلام آخر
با درک اینکه NFT چیست و نقش مهمی که در فناوری بلاکچین و اقتصاد دارد میتوان نتیجه گرفت که آنها یک مسیر جدید را برای توسعه بلاکچین باز کردهاند. NFTها امکاناتی را فراهم میکنند که نه تنها در اکوسیستم بلاکچین بلکه در اقتصاد نیز نقش مهمی ایفا میکنند. همچنین با توجه به تنوع استفادههای توکنهای بیهمتا احتمالاً در آینده توسعهدهندگان به نوآوریهای جدید و هیجانانگیزتری در این حوزه خواهند رسید. در سالهای اخیر تمرکز بیشتر بر روی آثار هنری دیجیتال، مجموعههای کلکسیونی و آیتمهای درون بازیهای ویدئویی بوده است و هنوز هیچ کس نمیتواند با اطمینان بگوید در آینده چه امکانات جدیدی در این حوزه به وجود خواهد آمد. این مسیر پر از فرصتهاست و ممکن است ما را به سمت جهانی دیجیتالی تر و متصل ببرد که هنوز به صورت کامل نمی توانیم تصور کنیم.