توکن نیمه مثلی چیست؟

در این مقاله، همه‌چیز در مورد NFTها در مقابل SFTها، از جمله ریشه‌ها و موارد استفاده آن‌ها را خواهید آموخت.

جهان مالی توکن های نیمه مثلی و NFT ها

جهان امور مالی با سرعتی سرسام‌آور در حال پیشرفت است، به طوری از سرعت برخی از ما برای بلند شدن از خواب در صبح هم سبقت می‌گیرد. آخرین چیزی که به یاد می‌آوریم، فناوری بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال بود. NFTها به سرعت این روند را دنبال کردند و حالا، تکنولوژی جدیدی به نام توکن‌های نیمه‌قابل تعویض (SFT) در حال رقابت برای جلب توجه و پذیرش عموم است.

احتمالا با اصطلاح توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) آشنایی دارید، در حالی که توکن‌های نیمه مثلی کاملا جدید به نظر می‌رسند. در این مقاله با ما همراه باشید تا عمیق‌تر به بررسی این دو مفهوم بپردازیم.

پیشنهاد ویژه: برنامه نویسی بلاکچین

دارایی‌های قابل تعویض در مقابل دارایی‌های غیرقابل تعویض

برای درک صحیح مفاهیم دارایی‌های غیرقابل تعویض و نیمه‌قابل تعویض، ابتدا باید درکی اساسی از مفهوم «قابل تعویض» (fungible) و «غیرقابل تعویض» (non-fungible) داشته باشیم.

قابل تعویض بودن به نوعی از دارایی اشاره دارد که می‌توان آن را با نسبت ۱ به ۱ مبادله کرد. بیایید این را با یک مثال درک کنیم. فرض کنید شما یک دلار دارید و دوستتان هم یک دلار دارد. آیا می‌توانید اسکناس ۱ دلاری خود را با اسکناس ۱ دلاری دوستتان عوض کنید و همچنان همان ارزش پولی را داشته باشید؟ پاسخ بله است. اسکناس‌های دلار، چه صاف باشند و چه تا خورده، ارزش پولی یکسانی دارند و قابل تعویض هستند. ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات در این دسته قرار می‌گیرند.

با این حال، شرایط زمانی متفاوت می‌شود که دو دارایی مشابه را نتوان با نسبت ۱ به ۱ مبادله کرد. غیرقابل تعویض بودن به ویژگی منحصربه ‌فرد بودن هر دارایی دیجیتال اشاره دارد. نمونه‌ای از این دارایی‌ها، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) هستند که به عنوان مهرهای دیجیتال منحصربه ‌فرد عمل می‌کنند و مالکیت هر دارایی را برای خالق آن اثبات می‌کنند. شما نمی‌توانید دو توکن غیرقابل تعویض را با هم معاوضه کنید، زیرا آنها از نظر کمیابی، ویژگی‌ها، ارزش و محبوبیت با هم متفاوت هستند.

خلاصه اینکه دارایی‌های قابل تعویض قابل مبادله هستند، در حالی که دارایی‌های غیرقابل تعویض قابل مبادله به صورت نسبت 1 به یک نیستند.

توکن غیرقابل تعویض (NFT) چیست؟

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) دارایی‌هایی هستند که با داشتن مهر یا شناسۀ دیجیتالی منحصربه‌فرد بر بستر بلاک‌چین، اصالت و مالکیت یک دارایی دیجیتال را اثبات می‌کنند. این دارایی‌های دیجیتال می‌توانند شامل آثار هنری، موسیقی (فایل‌های MP3)، تصاویر (فایل‌های JPEG)، ویدیوها (فایل‌های MP4)، زمین‌های مجازی، دارایی‌های درون بازی‌های بلاک‌چینی و موارد دیگر باشند.

غیرقابل تعویض بودن به این معناست که این دارایی‌ها علیرغم شباهت‌هایی که ممکن است در ویژگی‌ها یا سازنده داشته باشند، قابل معاوضه با یکدیگر نیستند. هر NFT، حتی اگر با NFT دیگری در یک بازار تجارت NFT قیمت برابری داشته باشد، منحصربه‌فرد است.

NFTها تا حدی برای محافظت از آثار خالقان دیجیتال و اطمینان از اینکه آن‌ها می‌توانند بدون نگرانی از سرقت آثارشان، از کار سخت خود کسب درآمد کنند، ایجاد شده‌اند. اخبار مربوط به NFTها از سال ۲۰۲۰ شروع به جلب توجه کرد و تا پایان سال ۲۰۲۱، حجم معاملات این توکن‌ها به میلیاردها دلار رسید.

ریشه و پیدایش توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)

شاید برایتان تعجب‌آور باشد، اما مفهوم توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) فراتر از سال ۲۰۲۱، سالی که حضور پررنگ خود را در رسانه‌های جریان اصلی و بازار به رخ کشید و با حجم معاملات بی‌سابقه‌ای همراه بود، قدمت دارد. با نگاهی به تاریخچه‌ی دقیق NFTها، به سال ۲۰۱۲ می‌رسیم، زمانی که مفهوم NFTها برای اولین بار در مقاله‌ای از مِنی رُزِن‌فیلد مطرح شد. او در این مقاله، مفهوم «کوین‌های رنگی» را برای بلاک‌چین بیت‌کوین معرفی کرد.

این مفهوم بر مدیریت و نمایش دارایی‌های دنیای واقعی بر بستر بلاک‌چین بیت‌کوین تمرکز داشت و به ردیابی مالکیت و همچنین توکن‌هایی که استفاده از این دارایی‌ها را کنترل می‌کردند، اشاره می‌کرد و بدین ترتیب، آن‌ها را منحصربه‌فرد می‌ساخت. محدودیت فضای بلاک‌چین بیت‌کوین و هدف اولیه‌ی آن، باعث شد این مفهوم هرگز به طور کامل عملی نشود. اما این ایده به عنوان زیربنایی برای ظهور NFTها در آینده عمل کرد.

• در سال ۲۰۱۴، اولین NFT به نام «کوانتوم» ضرب (mint) شد؛ یک هشت‌ضلعی پیکسلی که به طور ریتمیک تغییر رنگ می‌داد و شبیه هشت‌پا منقبض می‌شد. کوین مک‌کوی، هنرمند پشت این اثر بود که بر بستر بلاک‌چین نیم‌کوین (Namecoin) ضرب شد.
• در سال ۲۰۱۶، میم‌ها (تصاویر طنز اینترنتی) به عنوان NFT ضرب شدند.
• از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، استانداردهای قرارداد هوشمند (smart contract) اتریوم محبوبیت پیدا کردند و باعث انتقال توجه و توسعه‌ی NFTها به این بلاک‌چین شدند.
• جان واتکینسون و مت هال پس از موفقیت NFTهای Rare Pepes، کریپتوپانک‌ها را بر بستر بلاک‌چین اتریوم خلق کردند.
• کریپتوکیتیز در بزرگترین رویداد هکاتون (رقابت برنامه‌نویسی) اکوسیستم اتریوم به نمایش درآمد و آنچنان محبوب شد که انقلابی در دنیای NFTها به وجود آورد.
• بازی‌های NFT و متاورس (دسنترالند) متولد شدند.
• در سال ۲۰۲۱، فروش آثار هنری NFT در حراجی‌های معتبر آغاز شد.
• قیمت بی‌سابقه‌ای برای NFT اثر بیپل پرداخت شد.
• با افزایش فروش NFTها، بلاک‌چین‌های دیگری هم وارد این عرصه شدند (کاردانو، سولانا، تزوس، فلو و غیره).
• تقاضا برای NFTها، به خصوص به شکل املاک مجازی در محیط‌های متاورسی، به شدت افزایش یافت.
• فیسبوک نام خود را به متا تغییر داد و بر اولویت دادن به متاورس تاکید کرد.

از آن زمان تاکنون اتفاقات زیادی افتاده است و قطعا این تازه شروع ماجراست.

کاربردهای توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)

توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) به طور عمده توسط صنایع بازی، هنر و موسیقی پذیرفته شده‌اند. اگرچه در حال حاضر این سه صنعت پیشرو در این حوزه هستند، اما NFTها قابلیت استفاده در تقریبا هر صنعتی را دارند زیرا هر دارایی واقعی را می‌توان به یک کالکشن کمیاب تبدیل کرد.

توکن‌های نیمه‌ قابل تعویض یا توکن‌های نیمه مثلی (SFT) چیست؟

توکن‌های نیمه‌ قابل تعویض یا توکن‌های نیمه مثلی (SFT) نوعی از دارایی هستند که می‌توانند بین یک دارایی قابل تعویض و یک دارایی غیرقابل تعویض جابجا شوند. آن‌ها ترکیبی از هر دو نوع دارایی را ارائه می‌دهند و انعطاف‌پذیری و کارایی بیشتری را به ارمغان می‌آورند. یک توکن نیمه‌قابل تعویض ابتدا به عنوان یک توکن قابل تعویض وجود دارد که می‌تواند با توکن‌های مشابه در حوزه خود مبادله شود. این توکن‌ها تنها در زمان استفاده به توکن‌های غیرقابل تعویض با ارزش‌های متمایز تبدیل می‌شوند.

مثالی را برای درک بهتر این مفهوم در نظر بگیرید. فرض کنید بلیت کنسرتی را برای دیدن اجرای زنده‌ی هنرمند مورد علاقه‌تان خریده‌اید. بلیت کنسرت شما یک توکن قابل تعویض است زیرا به راحتی می‌توان آن را با هر بلیت دیگری در ردیف صندلی خود معامله کرد.

قابلیت تعویض این بلیت بلافاصله پس از پایان کنسرت به پایان می‌رسد. چرا؟ زیرا دیگر نمی‌توانید بلیت‌ها را پس از از دست دادن قابلیت تعویض توکن، برای یک کنسرت زنده معاوضه کنید. این بلیت به یک کالکشن، یک یادگاری برای روزی به یاد ماندنی که داشته‌اید، تبدیل می‌شود. این بلیت به یک دارایی غیرقابل تعویض تبدیل می‌شود که برای شما منحصربه‌فرد است و متعاقبا می‌توان بر اساس کمیابی و محبوبیت کنسرت، ارزش متمایزی برای آن قائل شد.

توکن‌های نیمه‌قابل تعویض بر اساس استانداردهای توکن ERC-1155 در بلاک‌چین اتریوم عمل می‌کنند. این یک استاندارد منحصر به فرد است که برخلاف استاندارد ERC-20 برای توکن‌های قابل تعویض (ارزهای دیجیتال) و استاندارد ERC-721 برای توکن‌های غیرقابل تعویض، به یک قرارداد هوشمند واحد امکان می‌دهد تا چندین توکن نیمه‌قابل تعویض را فعال کند.

نحوه‌ی خلق توکن‌های نیمه‌قابل تعویض (SFT)

توکن‌های نیمه‌قابل تعویض (SFT) در حال حاضر تنها بر بستر بلاک‌چین اتریوم و با استفاده از استاندارد ERC-1155 قابل ضرب (mint) هستند. این استاندارد ترکیبی از استانداردهای ERC-20 و ERC-721 اتریوم برای دارایی‌های قابل تعویض و غیرقابل تعویض است.

ریشه‌ی پیدایش توکن‌های نیمه مثلی

استاندارد ERC-1155 توسط شرکت‌های Enjin، Horizon Games و The Sandbox ایجاد شد تا بتوانند توکن‌های نیمه مثلی درون بازی را با استفاده از یک قرارداد هوشمند واحد مدیریت و تنظیم کنند.

کاربردهای SFTها

در حال حاضر، SFTها تنها در صنعت بازی‌های بلاک‌چینی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این توکن‌ها نشان‌دهنده‌ی هر دارایی درون بازی هستند که می‌تواند همزمان هم به عنوان یک دارایی قابل تعویض و هم غیرقابل تعویض عمل کند. با افزایش آگاهی نسبت به SFTها، علاقه‌مندی برای کشف کاربردهای این توکن‌ها در سایر صنایع نیز در حال افزایش است.