ساختارهای اصلی نمودارها شامل موارد زیر است:

نمودار خطی

 این نمودار ساده‌ترین نوع نمودار است و تنها قیمت پایانی هر دوره را نمایش می‌دهد. با وصل کردن قیمت‌های پایانی، خطی تشکیل می‌شود که روند کلی بازار را نشان می‌دهد. این نوع نمودار برای مشاهده روندهای کلی بسیار مفید است، اما اطلاعاتی در مورد نوسانات درون دوره‌ای ارائه نمی‌دهد. نمودار خطی بیشتر برای کسانی مفید است که می‌خواهند سریع و ساده، روند کلی بازار را ببینند و نیازی به بررسی جزئیات قیمتی ندارند.

ویژگی‌های نمودار خطی

• این نمودار بسیار ساده و قابل‌فهم است، زیرا تنها قیمت پایانی را نشان می‌دهد.
• به شما کمک می‌کند تا جهت کلی حرکت بازار (صعودی یا نزولی) را ببینید.
• این نمودار اطلاعاتی درباره نوسانات قیمت در طول بازه زمانی ارائه نمی‌دهد. به طور مثال بالاترین و پایین‌ترین قیمت ثبت‌شده در طول یک روز در این نمودار قابل مشاهده نیست.

نمودار میله‌ای

نمودار میله‌ای (Bar Chart) جزئیات بیشتری نسبت به نمودار خطی ارائه می‌دهد و یکی از ابزارهای اصلی در تحلیل تکنیکال است. این نوع نمودار اطلاعاتی درباره چهار قیمت کلیدی هر دوره را نشان می‌دهد:

• قیمت باز شدن (Open): اولین قیمتی که در ابتدای دوره معاملاتی ثبت می‌شود.
• قیمت بسته شدن (Close): آخرین قیمتی که در پایان دوره معاملاتی ثبت می‌شود.
• قیمت بالا (High): بیشترین قیمتی که در دوره معاملاتی ثبت شده است.
• قیمت پایین (Low): کمترین قیمتی که در دوره معاملاتی ثبت شده است.

هر میله از یک خط عمودی تشکیل شده است که محدوده قیمت‌های بالا و پایین را نشان می‌دهد. خطوط افقی کوچک به سمت چپ و راست میله به ترتیب قیمت باز و بسته شدن را نمایش می‌دهند. نمودار میله‌ای از آن جهت برای تحلیل‌گران بسیار مفید است که نوسانات قیمتی در هر دوره را به وضوح نمایش می‌دهد. از این نمودار می‌توان برای شناسایی روندها، الگوهای قیمتی و تعیین نقاط ورود و خروج استفاده کرد.

مزایا

• ارائه جزئیات دقیق‌تر درباره نوسانات قیمتی.
• کمک به تحلیل روندها و تغییرات قیمتی در هر دوره.
• امکان مشاهده رفتار قیمت در بازه‌های زمانی مختلف.

معایب

• ممکن است برای مبتدیان کمی پیچیده باشد.
• در مقایسه با سایر نمودارها، زمان بیشتری برای تفسیر آن لازم است.

نمودار شمعی (کندل استیک)

 این نمودار که از ژاپن سرچشمه گرفته، بسیار پرکاربرد و محبوب است. هر شمع نمایانگر قیمت‌های باز، بالا، پایین و بسته شدن در هر دوره است. شمع‌ها به دو رنگ (معمولاً سبز و قرمز) برای نمایش صعود و نزول قیمت‌ها مشخص می‌شوند. شکل و الگوهای مختلف شمع‌ها می‌توانند سیگنال‌های خرید و فروش مهمی ارائه دهند و به شناسایی احساسات بازار کمک کنند. شمع‌های سبز (یا سفید) نشان‌دهنده افزایش قیمت (صعود) و شمع‌های قرمز (یا سیاه) نشان‌دهنده کاهش قیمت (نزول) است. خطوط باریک بالا و پایین بدنه شمع، سایه (Shadow) یا فتیله (Wick) نامیده می‌شوند و محدوده نوسان قیمت را نمایش می‌دهند. فاصله بین قیمت باز و بسته طول بدنه میزان تغییرات قیمت را نشان می‌دهد. ساختار  هر شمع عبارتند از:

• قیمت باز (Open): اولین قیمت ثبت‌شده در دوره زمانی.
• قیمت بسته (Close): آخرین قیمت ثبت‌شده در دوره زمانی.
• بالاترین قیمت (High): بالاترین قیمتی که در دوره زمانی ثبت شده است.
• پایین‌ترین قیمت (Low): پایین‌ترین قیمتی که در دوره زمانی ثبت شده است.

کاربردهای نمودار شمعی

شمع‌ها به‌سرعت می‌توانند روند کلی بازار (صعودی یا نزولی) را نمایش دهند.

الگوهای شمعی مانند چکش (Hammer)، ستاره عصرگاهی (Evening Star)، و پوشای صعودی (Bullish Engulfing) سیگنال‌های خرید و فروش ارائه می‌دهند.

شکل شمع‌ها نشان‌دهنده قدرت خریداران یا فروشندگان در یک دوره زمانی است.

ترکیب الگوهای شمعی با سایر اندیکاتورها به تحلیلگر کمک می‌کند آینده قیمت را پیش‌بینی کند.

نمودار نقطه و رقم (Point and Figure)

این نمودار صرفاً تغییرات قیمت را نشان می‌دهد و زمان در آن جایی ندارد. تغییرات زمانی تنها در صورتی ثبت می‌شوند که قیمت به سطح مشخصی تغییر کند. ستون‌های X نشان‌دهنده افزایش قیمت هستند. ستون‌های O نشان‌دهنده کاهش قیمت هستند. هنگامی که قیمت به سطح جدیدی تغییر می‌کند (بر اساس مقدار مشخصی به نام Box Size)، ستون جدیدی شروع می‌شود. نویزهای کوچک قیمتی فیلتر می‌شوند و تمرکز فقط روی حرکات معنادار قیمت است.

از جمله کاربردهای نمودار نقطه و رقم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  این نمودار به تحلیل‌گران کمک می‌کند روندهای صعودی و نزولی را به راحتی شناسایی کنند.
• با کمک این نمودار نقاط برگشت قیمت و سطوح کلیدی مشخص می‌شوند.
• اندازه حرکت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده قدرت یا ضعف روند باشد.
• به دلیل حذف تغییرات کوچک و نامرتبط قیمتی، تمرکز روی حرکات واقعی قیمت ممکن می‌شود.

نمودار حسابی (Arithmetic Scale)

در این نوع نمودار فاصله‌ها بین مقادیر قیمتی برابر هستند. به این معنی که تغییرات قیمتی ثابت (مثلاً ۱۰ واحد) همیشه به همان میزان فاصله در نمودار نشان داده می‌شود، بدون توجه به سطح قیمت. این نوع نمودار برای مشاهده تغییرات کوچک و برای دارایی‌هایی که در بازه‌های قیمتی نسبتاً محدود حرکت می‌کنند، مناسب است. نمودار حسابی در مواقعی که درصد تغییرات اهمیت کمتری دارد و بیشتر تغییرات مطلق قیمتی مد نظر است، استفاده می‌شود.

نمودار لگاریتمی (Logarithmic Scale)

در نمودار لگاریتمی فاصله‌ها بر اساس درصد تغییرات قیمت تنظیم می‌شوند. به طور مثال حرکت قیمت از ۱۰ به ۲۰ (۱۰۰٪ افزایش) به همان میزان فاصله با حرکت از ۱۰۰ به ۲۰۰ (۱۰۰٪ افزایش) در نمودار نشان داده می‌شود. این نوع نمودار برای دارایی‌هایی که در طول زمان افزایش یا کاهش قابل توجهی داشته‌اند و درصد تغییرات برای تحلیل‌گر مهم است، مناسب‌تر است. نمودار لگاریتمی تغییرات درصدی را بهتر به تصویر می‌کشد و تحلیل روندهای بلندمدت را آسان‌تر می‌کند، زیرا نوسانات قیمتی بزرگ در این مقیاس کمتر اغراق می‌شود. بنابراین نمودار حسابی برای تحلیل کوتاه‌مدت و زمانی که تغییرات مطلق قیمت مهم است، مناسب است و نمودار لگاریتمی برای تحلیل بلندمدت و در شرایطی که تغییرات درصدی اهمیت دارند و قیمت دارایی نوسانات زیادی را تجربه کرده، مفیدتر است.

نمودار روزانه (Daily Chart)

در این نوع نمودار، هر کندل یا میله نشان‌دهنده‌ی تغییرات قیمت در یک روز است. برای تحلیل‌گرانی که به دنبال تغییرات کوتاه‌مدت و روزانه هستند، مناسب است. اطلاعات جزئی‌تری درباره نوسانات روزانه ارائه می‌دهد و به تحلیل‌گر اجازه می‌دهد تا سیگنال‌های خرید و فروش روزانه را پیدا کند. برای معاملات کوتاه‌مدت و نوسان‌گیری مناسب است، اما ممکن است برای بررسی روندهای بلندمدت ابهام ایجاد کند.

نمودار هفتگی (Weekly Chart)

در این نمودار، هر کندل یا میله نمایانگر یک هفته کامل از تغییرات قیمت است. برای تحلیل میان‌مدت مناسب است و روندهای بزرگ‌تری را به تصویر می‌کشد، زیرا نویزهای روزانه کمتر دیده می‌شوند. تحلیل‌گرانی که به دنبال روندهای میان‌مدت هستند و نمی‌خواهند با نوسانات کوتاه‌مدت درگیر شوند، می‌توانند از نمودار هفتگی استفاده کنند. این نمودار به شناسایی سطوح مهم حمایت و مقاومت در میان‌مدت کمک می‌کند.

نمودار ماهانه (Monthly Chart):

هر کندل یا میله در نمودار ماهانه نشان‌دهنده تغییرات قیمت در یک ماه کامل است. برای تحلیل‌های بلندمدت مناسب است و روندهای طولانی‌مدت را به وضوح نمایش می‌دهد. برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال موقعیت‌های بلندمدت هستند و قصد دارند نوسانات کوتاه‌مدت را نادیده بگیرند، مناسب است. تغییرات قیمتی در این نمودار از تغییرات کوچک و بی‌اهمیت مصون است و به تحلیل‌گر کمک می‌کند تا تصویر کلی‌تری از بازار داشته باشد.

تفاوت‌های کاربردی

• نمودار روزانه برای نوسان‌گیران و معامله‌گران کوتاه‌مدت که به سیگنال‌های دقیق‌تری نیاز دارند، مناسب است.
• نمودار هفتگی برای معامله‌گران میان‌مدت که به دنبال روندهای قابل‌اعتمادتر و نقاط ورود و خروج دقیق‌تر در بازه‌های زمانی میان‌مدت هستند، کارآمد است.
• نمودار ماهانه برای سرمایه‌گذاران بلندمدت که به دنبال بررسی روندهای کلی و سطوح قیمتی اصلی هستند، مناسب است و کمک می‌کند تا نوسانات کوتاه‌مدت را نادیده بگیرند.

هر سه نوع نمودار به تحلیل‌گر امکان می‌دهند تا دیدگاه متفاوتی از روندها و نقاط مهم قیمت داشته باشد و با ترکیب آن‌ها می‌توانند تحلیل جامع‌تری از بازار داشته باشند.

نمودار هیکن آشی

نمودار هیکن آشی (Heikin Ashi) نوعی نمودار شمعی (کندل استیک) است که از آن برای شناسایی بهتر روندها و کاهش نویز در بازار استفاده می‌شود. کلمه «هیکن آشی» در ژاپنی به معنای میانگین است، زیرا این نمودار با استفاده از میانگین قیمت‌ها ساخته می‌شود. در نمودار هیکن آشی، هر کندل (شمع) بر اساس مقادیر میانگین قیمت‌ها محاسبه می‌شود که در نتیجه، تغییرات ناگهانی و نویزهای قیمتی در آن کمتر دیده می‌شود. برای تحلیل‌گران و سرمایه‌گذارانی که به دنبال شناسایی روندهای پایدار هستند، نمودار هیکن آشی ابزار بسیار مناسبی است. هیکن آشی با کاهش نویز به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا تصویر بهتری از روندهای واقعی بازار داشته باشند.

پیشنهاد ویژه: آموزش برنامه نویسی بلاکچین

تفاوت نمودار هیکن آشی با نمودار شمعی معمولی

در نمودار شمعی معمولی هر کندل بر اساس قیمت‌های باز، بسته، بالا و پایین همان دوره زمانی خاص ساخته می‌شود، اما در هیکن آشی این قیمت‌ها به صورت میانگین محاسبه می‌شوند. فرمول محاسبه قیمت‌ها در نمودار هیکن آشی به این شکل است:

قیمت بسته شدن  Close :  میانگین قیمت باز، بسته، بالا و پایین دوره فعلی.

Close = ( Open + High + Low + Close )/۴ ​

قیمت باز شدن  Open : میانگین قیمت باز و بسته شمع قبلی.
 2 /Open = ( Open prev ​ + Close prev ​ ) ​

قیمت بالا  High:  بالاترین مقدار بین قیمت بالا، قیمت باز و قیمت بسته در شمع فعلی.
 High = max ( High , Open , Close )  

قیمت پایین  Low: پایین‌ترین مقدار بین قیمت پایین، قیمت باز و قیمت بسته در شمع فعلی.
 Low = min ( Low , Open , Close )

مزایای استفاده از نمودار هیکن آشی

• کاهش نویز و نوسانات : به دلیل میانگین‌گیری قیمت‌ها، نمودار هیکن آشی به کاهش نویز کمک می‌کند و دید بهتری از روند کلی بازار ارائه می‌دهد.
• شناسایی آسان‌تر روندها: هیکن آشی به راحتی روندهای پایدار را شناسایی می‌کند و به تحلیل‌گر کمک می‌کند که نقاط ورود و خروج بهتری برای معاملات پیدا کند.
• سیگنال‌های بصری بهتر: در روندهای صعودی، معمولاً شمع‌های سبز (صعودی) بدون سایه پایین ظاهر می‌شوند و در روندهای نزولی شمع‌های قرمز (نزولی) بدون سایه بالا دیده می‌شوند. این الگوها به تحلیل‌گران نشان می‌دهد که روند قوی و پایدار است.

معایب نمودار هیکن آشی

• کندی در واکنش به تغییرات ناگهانی : به دلیل استفاده از میانگین قیمت‌ها، نمودار هیکن آشی نمی‌تواند به سرعت به تغییرات ناگهانی قیمت واکنش نشان دهد.
• عدم نمایش دقیق قیمت فعلی  : در این نمودار، قیمت‌های دقیق باز و بسته شدن به خوبی نمایش داده نمی‌شوند و ممکن است برای معامله‌گرانی که نیاز به اطلاعات دقیق دارند، مناسب نباشد.

نمودار رنکو

نمودار رنکو (Renko Chart) نوعی نمودار قیمتی است که به جای زمان بر اساس تغییرات قیمت ساخته می‌شود. این نمودار که از ژاپن سرچشمه گرفته است، از بلوک‌هایی که به آن‌ها «آجر» گفته می‌شود، برای نمایش حرکت قیمت استفاده می‌کند. واژه رنکو از کلمه ژاپنی Renga به معنای آجر گرفته شده است. این نوع نمودار به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا روندها را بدون تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت و نویزهای قیمتی شناسایی کنند. در نمودار رنکو هر آجر تنها زمانی ترسیم می‌شود که قیمت به اندازه مشخصی در جهت صعودی یا نزولی حرکت کند. به عبارت دیگ، اگر قیمت به حد تعیین‌شده‌ای (مثلاً ۱۰ دلار) افزایش یا کاهش یابد، یک آجر جدید ایجاد می‌شود. این آجرها بر اساس زمان ثابت نیستند، بلکه تنها زمانی ظاهر می‌شوند که حرکت قیمتی کافی باشد. به همین دلیل اگر قیمت در بازه‌ای بدون تغییر بماند، ممکن است برای مدت طولانی هیچ آجری رسم نشود. نمودار رنکو برای معامله‌گرانی که به دنبال شناسایی روندهای واضح و بدون نویز هستند، بسیار مناسب است. آجرهای صعودی می‌توانند به عنوان سیگنال خرید و آجرهای نزولی به عنوان سیگنال فروش عمل کنند. این نمودار برای تحلیل روندهای بلندمدت و مشاهده حرکت کلی بازار مفید است، زیرا تأثیر نوسانات کوتاه‌مدت را حذف می‌کند.

نحوه ساختار آجرهای رنکو

آجرهای رنکو بر اساس «میزان حرکت قیمتی» یا «اندازه آجر» تنظیم می‌شوند که توسط تحلیل‌گر تعیین می‌شود. برای مثال اگر اندازه آجر ۱۰ دلار تعیین شود، تنها زمانی یک آجر جدید ایجاد می‌شود که قیمت ۱۰ دلار نسبت به آخرین آجر حرکت کند. این ساختار کمک می‌کند تا تنها تغییرات قیمتی قابل‌توجه در نمودار نمایش داده شود.

مزایای نمودار رنکو

از جمله مزایای استفاده از نمودار رنکو عبارتند از: 

• نمودار رنکو به دلیل ساختار مبتنی بر قیمت، نویزهای کوتاه‌مدت را حذف می‌کند و تصویر واضح‌تری از روندها ارائه می‌دهد.
• این نموداربه دلیل عدم تأثیر زمان و تمرکز بر حرکت قیمتی،  به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا روندهای قوی و پایدار را راحت‌تر شناسایی کنند.
• زمانی که آجرها به جهت صعودی تغییر می‌کنند، این موضوع می‌تواند سیگنالی برای خرید باشد و برعکس زمانی که آجرها به جهت نزولی تغییر کنند، ممکن است سیگنال فروش باشد.

معایب نمودار رنکو

نمودار رنکو معایبی هم دارد. از جمله معایب این نمودار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به دلیل اینکه این نمودار بر اساس زمان نیست، نمی‌تواند روندها را در بازه‌های زمانی مشخص نشان دهد و قیمت دقیق لحظه‌ای را نیز نمایش نمی‌دهد.
• اگرچه نمودار رنکو به شناسایی روندها کمک می‌کند، اما به دلیل ساختار آن ممکن است سیگنال‌ها با تأخیر ظاهر شوند، به‌ویژه در تغییرات ناگهانی.
• انتخاب اندازه مناسب برای آجرها مهم است. اگر اندازه آجر کوچک باشد، نمودار دچار نویز بیشتری می‌شود و اگر بزرگ باشد، ممکن است برخی از تغییرات کوچک از دست بروند.

نمودار کاگی 

نمودار کاگی (Kagi Chart) نوعی نمودار تحلیل تکنیکال است که مانند نمودارهای رنکو و نقطه و شکل به زمان وابسته نیست و صرفاً براساس حرکات قیمت رسم می‌شود. نمودار کاگی از ژاپن سرچشمه گرفته و برای اولین بار در دهه ۱۸۷۰ برای تحلیل قیمت برنج استفاده شد. این نمودار به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا روندها، نقاط برگشت و تغییرات مهم در قیمت را بدون تأثیر نوسانات کوچک و نویزهای قیمتی شناسایی کنند. نمودار کاگی بر اساس تغییرات قیمت ساخته می‌شود نه بر اساس زمان. این به این معنی است که تا زمانی که قیمت به اندازه کافی تغییر نکند، نمودار به‌روزرسانی نمی‌شود. در این نمودار، تغییرات قیمت با خطوطی که شانه (Yin) و کمر (Yang) نامیده می‌شوند، نمایش داده می‌شود. این خطوط با تغییر جهت قیمت تغییر می‌کنند و باعث می‌شوند که جهت کلی روند واضح‌تر شود.

نمودار کاگی برای شناسایی روندهای پایدار و نقاط بازگشت مناسب است و به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا جهت حرکت بازار را بهتر درک کنند. با تغییر ضخامت خطوط، این نمودار سیگنال‌های خرید و فروش را به وضوح نشان می‌دهد. ین نمودار به دلیل حذف نویزها، برای شناسایی روندهای میان‌مدت و بلندمدت کاربرد دارد و برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال بررسی حرکات کلی بازار هستند، مناسب است.

نحوه رسم نمودار کاگی

برای رسم نمودار کاگی ابتدا باید مقدار بازگشتی (Reversal Amount) مشخص شود. این مقدار تعیین می‌کند که تغییر قیمت باید چقدر باشد تا نمودار جهت خود را تغییر دهد. به عنوان مثال اگر مقدار بازگشتی ۵ واحد در نظر گرفته شود، نمودار تنها زمانی مسیر خود را تغییر می‌دهد که قیمت حداقل ۵ واحد افزایش یا کاهش پیدا کند. در غیر این صورت، خط نمودار در همان جهت قبلی ادامه خواهد یافت.

در ادامه اگر قیمت‌ها به‌طور پیوسته در یک جهت (مثلاً صعودی) حرکت کنند، نمودار کاگی نیز بدون تغییر جهت، به سمت بالا امتداد پیدا می‌کند. برای مثال اگر قیمت از ۱۰۰ به ۱۰۳، سپس به ۱۰۵ و ۱۰۸ برسد، خط نمودار همواره به سمت بالا کشیده می‌شود.

حال اگر قیمت به اندازه‌ای برابر یا بیشتر از مقدار بازگشتی در جهت مخالف حرکت کند (مثلاً از ۱۰۸ به ۱۰۳ یا کمتر کاهش یابد)، نمودار جهت خود را تغییر داده و یک خط جدید در جهت نزولی رسم می‌شود.

نکته مهم دیگر در نمودار کاگی، تغییر ضخامت خطوط است. زمانی که قیمت از سقف یا کف قبلی عبور می‌کند، ضخامت خط تغییر می‌کند. این تغییر ضخامت می‌تواند به عنوان یک سیگنال خرید یا فروش تلقی شود. در واقع ضخیم شدن خط در جهت صعودی نشان‌دهنده سیگنال خرید و ضخیم شدن در جهت نزولی نشانه‌ای برای فروش است.

مزایای نمودار کاگی

1. حذف نویزهای قیمتی: نمودار کاگی با تمرکز بر تغییرات قیمتی مهم، نویزها و تغییرات کوچک را نادیده می‌گیرد و تصویری واضح از روند کلی ارائه می‌دهد.
2. شناسایی سیگنال‌های خرید و فروش: تغییرات در ضخامت خطوط در نمودار کاگی نشان‌دهنده سیگنال‌های خرید و فروش هستند. معمولاً خط ضخیم (Yang) نشان‌دهنده روند صعودی و سیگنال خرید، و خط نازک (Yin) نشان‌دهنده روند نزولی و سیگنال فروش است.
3. بهبود شناسایی نقاط برگشت: نمودار کاگی به تحلیل‌گران کمک می‌کند تا نقاط مهم برگشت در قیمت را شناسایی کنند و از این طریق تصمیمات معاملاتی بهتری بگیرند.

معایب نمودار کاگی

1. عدم نمایش دقیق زمان: همانند سایر نمودارهای مبتنی بر قیمت، نمودار کاگی نیز بازه زمانی مشخصی را نمایش نمی‌دهد. بنابراین، نمی‌توان از آن برای تحلیل‌های کوتاه‌مدت یا بازه‌های زمانی دقیق استفاده کرد.
2. نیاز به تنظیم مقدار بازگشتی مناسب: انتخاب صحیح مقدار بازگشتی بسیار مهم است. اگر مقدار بازگشتی خیلی کوچک باشد، نویزهای قیمتی در نمودار ظاهر می‌شوند و اگر مقدار خیلی بزرگ باشد، ممکن است تغییرات مهم نادیده گرفته شوند.

کلام آخر

انتخاب نمودار مناسب در تحلیل تکنیکال نقش بسیار مهمی در درک بهتر روندهای بازار و تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند. هر یک از نمودارهای مورد بررسی در این مقاله از نمودار خطی ساده گرفته تا نمودارهای پیشرفته‌تری مانند کندل استیک، هیکن آشی، رنکو و کاگی دارای ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای خاص خود هستند. شناخت صحیح از عملکرد هر نمودار به تحلیل‌گر این امکان را می‌دهد تا متناسب با سبک معاملاتی خود، بهترین ابزار را انتخاب و از آن بهره‌برداری کند.

در نهایت باید به این نکته توجه داشت که هیچ نموداری به‌تنهایی تضمین‌کننده موفقیت در معاملات نیست، بلکه ترکیب درست آن با سایر ابزارهای تحلیلی، مدیریت ریسک و تجربه می‌تواند مسیر موفقیت در بازارهای مالی را هموارتر نماید.